աղատել
Armenian
Etymology
From Middle Armenian աղատել (ałatel).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [ɑʁɑˈtɛl]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɑʁɑˈdɛl]
Audio (Eastern Armenian) (file) - Hyphenation: ա‧ղա‧տել
Verb
աղատել • (ałatel)
- (dialectal) to lament bitterly
Inflection
conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | աղատել (ałatel) | imperfective converb | աղատում (ałatum) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| passive | — | simultaneous converb | աղատելիս (ałatelis) | ||||
| causative | — | perfective converb | աղատել (ałatel) | ||||
| aorist stem | աղատ- (ałat-) | future converb I | աղատելու (ałatelu) | ||||
| resultative participle | աղատած (ałatac) | future converb II | աղատելիք (ałatelikʿ) | ||||
| subject participle | աղատող (ałatoł) | connegative converb | աղատի (ałati) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | աղատում եմ (ałatum em) | աղատում ես (ałatum es) | աղատում է (ałatum ē) | աղատում ենք (ałatum enkʿ) | աղատում եք (ałatum ekʿ) | աղատում են (ałatum en) | |
| past imperfective | աղատում էի (ałatum ēi) | աղատում էիր (ałatum ēir) | աղատում էր (ałatum ēr) | աղատում էինք (ałatum ēinkʿ) | աղատում էիք (ałatum ēikʿ) | աղատում էին (ałatum ēin) | |
| future | աղատելու եմ (ałatelu em) | աղատելու ես (ałatelu es) | աղատելու է (ałatelu ē) | աղատելու ենք (ałatelu enkʿ) | աղատելու եք (ałatelu ekʿ) | աղատելու են (ałatelu en) | |
| past future | աղատելու էի (ałatelu ēi) | աղատելու էիր (ałatelu ēir) | աղատելու էր (ałatelu ēr) | աղատելու էինք (ałatelu ēinkʿ) | աղատելու էիք (ałatelu ēikʿ) | աղատելու էին (ałatelu ēin) | |
| present perfect | աղատել եմ (ałatel em) | աղատել ես (ałatel es) | աղատել է (ałatel ē) | աղատել ենք (ałatel enkʿ) | աղատել եք (ałatel ekʿ) | աղատել են (ałatel en) | |
| pluperfect | աղատել էի (ałatel ēi) | աղատել էիր (ałatel ēir) | աղատել էր (ałatel ēr) | աղատել էինք (ałatel ēinkʿ) | աղատել էիք (ałatel ēikʿ) | աղատել էին (ałatel ēin) | |
| aorist (past perfective) | աղատեցի, աղատի* (ałatecʿi, ałati*) | աղատեցիր, աղատիր* (ałatecʿir, ałatir*) | աղատեց (ałatecʿ) | աղատեցինք, աղատինք* (ałatecʿinkʿ, ałatinkʿ*) | աղատեցիք, աղատիք* (ałatecʿikʿ, ałatikʿ*) | աղատեցին, աղատին* (ałatecʿin, ałatin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | աղատեմ (ałatem) | աղատես (ałates) | աղատի (ałati) | աղատենք (ałatenkʿ) | աղատեք (ałatekʿ) | աղատեն (ałaten) | |
| past | աղատեի (ałatei) | աղատեիր (ałateir) | աղատեր (ałater) | աղատեինք (ałateinkʿ) | աղատեիք (ałateikʿ) | աղատեին (ałatein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | կաղատեմ (kałatem) | կաղատես (kałates) | կաղատի (kałati) | կաղատենք (kałatenkʿ) | կաղատեք (kałatekʿ) | կաղատեն (kałaten) | |
| past | կաղատեի (kałatei) | կաղատեիր (kałateir) | կաղատեր (kałater) | կաղատեինք (kałateinkʿ) | կաղատեիք (kałateikʿ) | կաղատեին (kałatein) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | աղատի՛ր, աղատի՛* (ałatír, ałatí*) | — | — | աղատե՛ք, աղատեցե՛ք** (ałatékʿ, ałatecʿékʿ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
negative conjugation (Eastern Armenian)
| infinitive | չաղատել (čʿałatel) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| resultative participle | չաղատած (čʿałatac) | ||||||
| subject participle | չաղատող (čʿałatoł) | ||||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չեմ աղատում (čʿem ałatum) | չես աղատում (čʿes ałatum) | չի աղատում (čʿi ałatum) | չենք աղատում (čʿenkʿ ałatum) | չեք աղատում (čʿekʿ ałatum) | չեն աղատում (čʿen ałatum) | |
| past imperfective | չէի աղատում (čʿēi ałatum) | չէիր աղատում (čʿēir ałatum) | չէր աղատում (čʿēr ałatum) | չէինք աղատում (čʿēinkʿ ałatum) | չէիք աղատում (čʿēikʿ ałatum) | չէին աղատում (čʿēin ałatum) | |
| future | չեմ աղատելու (čʿem ałatelu) | չես աղատելու (čʿes ałatelu) | չի աղատելու (čʿi ałatelu) | չենք աղատելու (čʿenkʿ ałatelu) | չեք աղատելու (čʿekʿ ałatelu) | չեն աղատելու (čʿen ałatelu) | |
| past future | չէի աղատելու (čʿēi ałatelu) | չէիր աղատելու (čʿēir ałatelu) | չէր աղատելու (čʿēr ałatelu) | չէինք աղատելու (čʿēinkʿ ałatelu) | չէիք աղատելու (čʿēikʿ ałatelu) | չէին աղատելու (čʿēin ałatelu) | |
| present perfect | չեմ աղատել (čʿem ałatel) | չես աղատել (čʿes ałatel) | չի աղատել (čʿi ałatel) | չենք աղատել (čʿenkʿ ałatel) | չեք աղատել (čʿekʿ ałatel) | չեն աղատել (čʿen ałatel) | |
| pluperfect | չէի աղատել (čʿēi ałatel) | չէիր աղատել (čʿēir ałatel) | չէր աղատել (čʿēr ałatel) | չէինք աղատել (čʿēinkʿ ałatel) | չէիք աղատել (čʿēikʿ ałatel) | չէին աղատել (čʿēin ałatel) | |
| aorist (past perfective) | չաղատեցի, չաղատի* (čʿałatecʿi, čʿałati*) | չաղատեցիր, չաղատիր* (čʿałatecʿir, čʿałatir*) | չաղատեց (čʿałatecʿ) | չաղատեցինք, չաղատինք* (čʿałatecʿinkʿ, čʿałatinkʿ*) | չաղատեցիք, չաղատիք* (čʿałatecʿikʿ, čʿałatikʿ*) | չաղատեցին, չաղատին* (čʿałatecʿin, čʿałatin*) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| present | չաղատեմ (čʿałatem) | չաղատես (čʿałates) | չաղատի (čʿałati) | չաղատենք (čʿałatenkʿ) | չաղատեք (čʿałatekʿ) | չաղատեն (čʿałaten) | |
| past | չաղատեի (čʿałatei) | չաղատեիր (čʿałateir) | չաղատեր (čʿałater) | չաղատեինք (čʿałateinkʿ) | չաղատեիք (čʿałateikʿ) | չաղատեին (čʿałatein) | |
| conditional | ես | դու | նա | մենք | դուք | նրանք | |
| future | չեմ աղատի (čʿem ałati) | չես աղատի (čʿes ałati) | չի աղատի (čʿi ałati) | չենք աղատի (čʿenkʿ ałati) | չեք աղատի (čʿekʿ ałati) | չեն աղատի (čʿen ałati) | |
| past | չէի աղատի (čʿēi ałati) | չէիր աղատի (čʿēir ałati) | չէր աղատի (čʿēr ałati) | չէինք աղատի (čʿēinkʿ ałati) | չէիք աղատի (čʿēikʿ ałati) | չէին աղատի (čʿēin ałati) | |
| imperative | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| — | մի՛ աղատիր, մի՛ աղատի* (mí ałatir, mí ałati*) | — | — | մի՛ աղատեք, մի՛ աղատեցեք** (mí ałatekʿ, mí ałatecʿekʿ**) | — | ||
| *colloquial **dated | |||||||
declension of the nominalized infinitive, u-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular (singulare tantum) | ||||
|---|---|---|---|---|
| nominative | աղատել (ałatel) | |||
| dative | աղատելու (ałatelu) | |||
| ablative | աղատելուց (ałatelucʿ) | |||
| instrumental | աղատելով (ałatelov) | |||
| locative | աղատելում (ałatelum) | |||
| definite forms | ||||
| nominative | աղատելը/աղատելն (ałatelə/ałateln) | |||
| dative | աղատելուն (ałatelun) | |||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | աղատելս (ałatels) | |||
| dative | աղատելուս (ałatelus) | |||
| ablative | աղատելուցս (ałatelucʿs) | |||
| instrumental | աղատելովս (ałatelovs) | |||
| locative | աղատելումս (ałatelums) | |||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | աղատելդ (ałateld) | |||
| dative | աղատելուդ (ałatelud) | |||
| ablative | աղատելուցդ (ałatelucʿd) | |||
| instrumental | աղատելովդ (ałatelovd) | |||
| locative | աղատելումդ (ałatelumd) | |||
References
- Ałayan, Ēduard (1976), “աղատել”, in Ardi hayereni bacʿatrakan baṙaran [Explanatory Dictionary of Contemporary Armenian] (in Armenian), Yerevan: Hayastan
Middle Armenian
Etymology
The root is աղատ- (ałat-, “lamentation, caress, supplication”) (compare dialectal աղատ (ałat, “supplication; caress”), աղըտ (ałət, “lamentation”)), of uncertain origin. Turkish ağıt may be borrowed from Armenian.
According to Martirosyan, probably a rhyming formation based on աղաչ- (ałačʿ-) and պաղատ- (pałat-); compare dialectal աղատ-պաղատ (ałat-pałat, “supplication”).
Verb
աղատել • (ałatel)
- to lament bitterly
- 12th century, Karapet Sasnecʿi, Nerbołean yałags varucʿ ew mahuan S. Vardapetin Mesrobay [A Panegyric on the Life and Death of St. Vardapet Mesrob] 72:
- […] ծմրէին ծերքն, աղատէին արքն, կանչէին կանայքն […]
- […] cmrēin cerkʿn, ałatēin arkʿn, kančʿēin kanaykʿn […]
- […] ծմրէին ծերքն, աղատէին արքն, կանչէին կանայքն […]
Descendants
- Armenian: աղատել (ałatel)
References
- Martirosyan, Hrach (2010), “aɫatel”, in Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 28
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “աղատել”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Ałayan, Ēduard (1974) Baṙakʿnnakan ew stugabanakan hetazotutʿyunner [Lexicological and Etymological Studies] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 17, derives from Proto-Indo-European onomatopoeic root *el-, *ol-, on which see ողբ (ołb). This is accepted by J̌ahukyan with reservation. Martirosyan remarks that -ատ (-at) is not explained properly, however it may be the iterative suffix -ատ- (-at-).
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “աղատել”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 35a
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.