կոխեմ
Old Armenian
Etymology
Together with Ossetian къах (k’ax, “foot, leg”) probably borrowed from a Northeast Caucasian language: compare Proto-Nakh *kōḳ (“foot, leg”).
Verb
կոխեմ • (koxem)
- (transitive) to trample, to tread
- 5th century, with changes and additions in later centuries, Baroyaxōs [Physiologus] Earliest recension (TR).34.2–3:[2]
- Բարոյախաւսն ասէ վասն եղջերուոյ, թէ կարի թշնամի է աւձի. յորժամ փախչի աւձն եւ մտանէ ի ծակն, երթայ եղջերուն, լնու զամանն իւր ջրով եւ գայ ի ծակն, ուր աւձն մտաւ։ Եւ արկանէ ի ծակն աւձին, մինչեւ հանէ զաւձն, կոխէ եւ սպանանէ զնա։
- Baroyaxawsn asē vasn ełǰeruoy, tʿē kari tʿšnami ē awji. yoržam pʿaxčʿi awjn ew mtanē i cakn, ertʿay ełǰerun, lnu zamann iwr ǰrov ew gay i cakn, ur awjn mtaw. Ew arkanē i cakn awjin, minčʿew hanē zawjn, koxē ew spananē zna.
- Translation by Gohar Muradyan
- Physiologus says about the deer that it is very hostile to the serpent; when the serpent escapes and goes into a hole, it goes and fills its vessel with water and comes to the hole which the serpent entered; and pours it into the serpent's hole until it draws the serpent out, tramples and kills it.
- Բարոյախաւսն ասէ վասն եղջերուոյ, թէ կարի թշնամի է աւձի. յորժամ փախչի աւձն եւ մտանէ ի ծակն, երթայ եղջերուն, լնու զամանն իւր ջրով եւ գայ ի ծակն, ուր աւձն մտաւ։ Եւ արկանէ ի ծակն աւձին, մինչեւ հանէ զաւձն, կոխէ եւ սպանանէ զնա։
Conjugation
active
| infinitive | սիրել (sirel) | participle | սիրեցեալ, սիրեալ (sirecʿeal, sireal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | սիրեց- (sirecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | սիրեմ (sirem) | սիրես (sires) | սիրէ (sirē) | սիրեմք (siremkʿ) | սիրէք (sirēkʿ) | սիրեն (siren) | |
| imperfect | սիրէի, սիրեի* (sirēi, sirei*) | սիրէիր, սիրեիր* (sirēir, sireir*) | սիրէր (sirēr) | սիրէաք, սիրեաք* (sirēakʿ, sireakʿ*) | սիրէիք, սիրեիք* (sirēikʿ, sireikʿ*) | սիրէին, սիրեին* (sirēin, sirein*) | |
| aorist | սիրեցի (sirecʿi) | սիրեցեր (sirecʿer) | սիրեաց (sireacʿ) | սիրեցաք (sirecʿakʿ) | սիրեցէք, սիրեցիք (sirecʿēkʿ, sirecʿikʿ) | սիրեցին (sirecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | սիրիցեմ (siricʿem) | սիրիցես (siricʿes) | սիրիցէ (siricʿē) | սիրիցեմք (siricʿemkʿ) | սիրիցէք (siricʿēkʿ) | սիրիցեն (siricʿen) | |
| aorist | սիրեցից (sirecʿicʿ) | սիրեսցես (sirescʿes) | սիրեսցէ (sirescʿē) | սիրեսցուք (sirescʿukʿ) | սիրեսջիք (siresǰikʿ) | սիրեսցեն (sirescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | սիրեա՛ (sireá) | — | — | սիրեցէ՛ք (sirecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | սիրեսջի՛ր (siresǰír) | — | — | սիրեսջի՛ք (siresǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ սիրեր (mí sirer) | — | — | մի՛ սիրէք (mí sirēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | սիրել, սիրիլ* (sirel, siril*) | participle | սիրեցեալ, սիրեալ (sirecʿeal, sireal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | սիրեց- (sirecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | սիրիմ (sirim) | սիրիս (siris) | սիրի (siri) | սիրիմք (sirimkʿ) | սիրիք (sirikʿ) | սիրին (sirin) | |
| imperfect | սիրէի (sirēi) | սիրէիր (sirēir) | սիրէր, սիրիւր (sirēr, siriwr) | սիրէաք (sirēakʿ) | սիրէիք (sirēikʿ) | սիրէին (sirēin) | |
| aorist | սիրեցայ (sirecʿay) | սիրեցար (sirecʿar) | սիրեցաւ (sirecʿaw) | սիրեցաք (sirecʿakʿ) | սիրեցայք (sirecʿaykʿ) | սիրեցան (sirecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | սիրիցիմ (siricʿim) | սիրիցիս (siricʿis) | սիրիցի (siricʿi) | սիրիցիմք (siricʿimkʿ) | սիրիցիք (siricʿikʿ) | սիրիցին (siricʿin) | |
| aorist | սիրեցայց (sirecʿaycʿ) | սիրեսցիս (sirescʿis) | սիրեսցի (sirescʿi) | սիրեսցուք (sirescʿukʿ) | սիրեսջիք (siresǰikʿ) | սիրեսցին (sirescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | սիրեա՛ց (sireácʿ) | — | — | սիրեցարո՛ւք (sirecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | սիրեսջի՛ր (siresǰír) | — | — | սիրեսջի՛ք (siresǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ սիրիր (mí sirir) | — | — | մի՛ սիրիք (mí sirikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- անկոխ (ankox)
- անկոխելի (ankoxeli)
- աստուածակոխ (astuacakox)
- արեգակնակոխ (aregaknakox)
- բազմակոխ (bazmakox)
- բազմակոխութիւն (bazmakoxutʿiwn)
- գետնակոխ (getnakox)
- գետնակոխող (getnakoxoł)
- գերակոխեմ (gerakoxem)
- դժուարակոխ (džuarakox)
- դիւրակոխ (diwrakox)
- երկրակոխ (erkrakox)
- ընդունայնակոխեմ (əndunaynakoxem)
- թեւակոխեմ (tʿewakoxem)
- թեւակոխիմ (tʿewakoxim)
- թեւակոխութիւն (tʿewakoxutʿiwn)
- թեւակոխումն (tʿewakoxumn)
- լիակոխ (liakox)
- խառնակոխ (xaṙnakox)
- կաւակոխութիւն (kawakoxutʿiwn)
- կոխ (kox)
- կոխած (koxac)
- կոխան (koxan)
- կոխիչ (koxičʿ)
- կոխումն (koxumn)
- մշտակոխ (mštakox)
- շաւղակոխեմ (šawłakoxem)
- ոսկեկոխ (oskekox)
- ոտնակոխութիւն (otnakoxutʿiwn)
- ոտնակոխք (otnakoxkʿ)
- սմբակակոխ (smbakakox)
- սմբակակոխեմ (smbakakoxem)
- սմբակակոխիմ (smbakakoxim)
- սրակոխ (srakox)
- սուրակոխ (surakox)
- վերակոխեմ (verakoxem)
- օձակոխ (ōjakox)
Descendants
- Armenian: կոխել (koxel)
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1973) , “կոխ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), volume II, 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 615b
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837) , “կոխեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Bugge, Sophus (1893) , “Beiträge zur etymologischen Erläuterung der armenischen Sprache”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung (in German), volume 32, page 85
- Mann, Stuart E. (1968) An Armenian Historical Grammar in Latin Characters (Morphology, Etymology, Old Texts), London: Luzac & Co. Ltd., page 134
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879) , “կոխեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
References
- Cox, Claude E. (2006) Armenian Job: reconstructed Greek text, critical edition of the Armenian with English translation (Hebrew University Armenian studies; 8), Leuven – Paris – Dudley, MA: Peeters, page 161
- Muradyan, Gohar (2005) Physiologus: The Greek and Armenian Versions with a Study of Translation Technique (Hebrew University Armenian Studies; 6), Leuven – Paris – Dudley: Peeters, pages 138, 161–162
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.