रुग्ण
Hindi
Pronunciation
- (Delhi Hindi) IPA(key): /ɾʊɡɳ/
Related terms
- रुग्णालय (rugṇālay)
References
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975), “रुग्ण”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
- McGregor, Ronald Stuart (1993), “रुग्ण”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬭᬸᬕ᭄ᬡ (Balinese script)
- ৰুগ্ণ (Assamese script)
- রুগ্ণ (Bengali script)
- 𑰨𑰲𑰐𑰿𑰜 (Bhaiksuki script)
- 𑀭𑀼𑀕𑁆𑀡 (Brahmi script)
- 𑌰𑍁𑌗𑍍𑌣 (Grantha script)
- રુગ્ણ (Gujarati script)
- ਰੁਗੑਣ (Gurmukhi script)
- ꦫꦸꦒ꧀ꦟ (Javanese script)
- រុគ្ណ (Khmer script)
- ರುಗ್ಣ (Kannada script)
- ຣຸຄ຺ຓ (Lao script)
- രുഗ്ണ (Malayalam script)
- 𑘨𑘳𑘐𑘿𑘜 (Modi script)
- ᠷᠤᠺᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
- ᡵᡠᡤᢏᠠ (Manchu script)
- ရုဂ္ဏ (Burmese script)
- 𑧈𑧔𑦰𑧠𑦼 (Nandinagari script)
- 𑐬𑐸𑐐𑑂𑐞 (Newa script)
- ରୁଗ୍ଣ (Oriya script)
- ꢬꢸꢔ꣄ꢠ (Saurashtra script)
- 𑆫𑆶𑆓𑇀𑆟 (Sharada script)
- 𑖨𑗜𑖐𑖿𑖜 (Siddham script)
- රුග්ණ (Sinhalese script)
- రుగ్ణ (Telugu script)
- รุคฺณ (Thai script)
- རུ་གྞ (Tibetan script)
- 𑒩𑒳𑒑𑓂𑒝 (Tirhuta script)
Etymology
From Proto-Indo-European *lug-nó-s. Related to Latin luxus, Ancient Greek λοξός (loxós), Lithuanian lugnas and Old Norse lykna. Also related to रोग (roga) and रुजति (rujati).
Adjective
रुग्ण • (rugṇá)
Declension
Masculine a-stem declension of रुग्ण (rugṇá) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | रुग्णः rugṇáḥ |
रुग्णौ rugṇaú |
रुग्णाः / रुग्णासः¹ rugṇā́ḥ / rugṇā́saḥ¹ |
Vocative | रुग्ण rúgṇa |
रुग्णौ rúgṇau |
रुग्णाः / रुग्णासः¹ rúgṇāḥ / rúgṇāsaḥ¹ |
Accusative | रुग्णम् rugṇám |
रुग्णौ rugṇaú |
रुग्णान् rugṇā́n |
Instrumental | रुग्णेन rugṇéna |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णैः / रुग्णेभिः¹ rugṇaíḥ / rugṇébhiḥ¹ |
Dative | रुग्णाय rugṇā́ya |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णेभ्यः rugṇébhyaḥ |
Ablative | रुग्णात् rugṇā́t |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णेभ्यः rugṇébhyaḥ |
Genitive | रुग्णस्य rugṇásya |
रुग्णयोः rugṇáyoḥ |
रुग्णानाम् rugṇā́nām |
Locative | रुग्णे rugṇé |
रुग्णयोः rugṇáyoḥ |
रुग्णेषु rugṇéṣu |
Notes |
|
Feminine ā-stem declension of रुग्णा (rugṇā́) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | रुग्णा rugṇā́ |
रुग्णे rugṇé |
रुग्णाः rugṇā́ḥ |
Vocative | रुग्णे rúgṇe |
रुग्णे rúgṇe |
रुग्णाः rúgṇāḥ |
Accusative | रुग्णाम् rugṇā́m |
रुग्णे rugṇé |
रुग्णाः rugṇā́ḥ |
Instrumental | रुग्णया / रुग्णा¹ rugṇáyā / rugṇā́¹ |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णाभिः rugṇā́bhiḥ |
Dative | रुग्णायै rugṇā́yai |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णाभ्यः rugṇā́bhyaḥ |
Ablative | रुग्णायाः rugṇā́yāḥ |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णाभ्यः rugṇā́bhyaḥ |
Genitive | रुग्णायाः rugṇā́yāḥ |
रुग्णयोः rugṇáyoḥ |
रुग्णानाम् rugṇā́nām |
Locative | रुग्णायाम् rugṇā́yām |
रुग्णयोः rugṇáyoḥ |
रुग्णासु rugṇā́su |
Notes |
|
Neuter a-stem declension of रुग्ण (rugṇá) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | रुग्णम् rugṇám |
रुग्णे rugṇé |
रुग्णानि / रुग्णा¹ rugṇā́ni / rugṇā́¹ |
Vocative | रुग्ण rúgṇa |
रुग्णे rúgṇe |
रुग्णानि / रुग्णा¹ rúgṇāni / rúgṇā¹ |
Accusative | रुग्णम् rugṇám |
रुग्णे rugṇé |
रुग्णानि / रुग्णा¹ rugṇā́ni / rugṇā́¹ |
Instrumental | रुग्णेन rugṇéna |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णैः / रुग्णेभिः¹ rugṇaíḥ / rugṇébhiḥ¹ |
Dative | रुग्णाय rugṇā́ya |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णेभ्यः rugṇébhyaḥ |
Ablative | रुग्णात् rugṇā́t |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णेभ्यः rugṇébhyaḥ |
Genitive | रुग्णस्य rugṇásya |
रुग्णयोः rugṇáyoḥ |
रुग्णानाम् rugṇā́nām |
Locative | रुग्णे rugṇé |
रुग्णयोः rugṇáyoḥ |
रुग्णेषु rugṇéṣu |
Notes |
|
Noun
रुग्ण • (rugṇá) n
- a cleft, fissure
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 3.31.6:
- विदद्यदी सरमा रुग्णम्अद्रेर्महि पाथः पूर्व्यं सध्र्यक्कः ।
अग्रं नयत्सुपद्यक्षराणामच्छा रवं प्रथमा जानती गात् ॥- vidadyadī saramā rugṇamadrermahi pāthaḥ pūrvyaṃ sadhryakkaḥ .
agraṃ nayatsupadyakṣarāṇāmacchā ravaṃ prathamā jānatī gāt . - When Saramā had found the mountain's fissure, that vast and ancient place she plundered thoroughly.
In the floods' van she led them forth, light-footed: she who well knew came first unto their lowing.
- vidadyadī saramā rugṇamadrermahi pāthaḥ pūrvyaṃ sadhryakkaḥ .
- विदद्यदी सरमा रुग्णम्अद्रेर्महि पाथः पूर्व्यं सध्र्यक्कः ।
Declension
Neuter a-stem declension of रुग्ण (rugṇá) | |||
---|---|---|---|
Singular | Dual | Plural | |
Nominative | रुग्णम् rugṇám |
रुग्णे rugṇé |
रुग्णानि / रुग्णा¹ rugṇā́ni / rugṇā́¹ |
Vocative | रुग्ण rúgṇa |
रुग्णे rúgṇe |
रुग्णानि / रुग्णा¹ rúgṇāni / rúgṇā¹ |
Accusative | रुग्णम् rugṇám |
रुग्णे rugṇé |
रुग्णानि / रुग्णा¹ rugṇā́ni / rugṇā́¹ |
Instrumental | रुग्णेन rugṇéna |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णैः / रुग्णेभिः¹ rugṇaíḥ / rugṇébhiḥ¹ |
Dative | रुग्णाय rugṇā́ya |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णेभ्यः rugṇébhyaḥ |
Ablative | रुग्णात् rugṇā́t |
रुग्णाभ्याम् rugṇā́bhyām |
रुग्णेभ्यः rugṇébhyaḥ |
Genitive | रुग्णस्य rugṇásya |
रुग्णयोः rugṇáyoḥ |
रुग्णानाम् rugṇā́nām |
Locative | रुग्णे rugṇé |
रुग्णयोः rugṇáyoḥ |
रुग्णेषु rugṇéṣu |
Notes |
|
References
- Monier Williams (1899), “रुग्ण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 882.
- Apte, Vaman Shivram (1890), “रुग्ण”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985), “rugṇá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.