ruxir
Galician
Alternative forms
- roxer
Etymology
From Old Galician-Portuguese rogir (13th century, Cantigas de Santa Maria), probably a semi-learned borrowing from Latin rugio, rugire. Compare Portuguese rugir.
Pronunciation
- IPA(key): [ruˈʃiɾ]
Verb
ruxir (first-person singular present ruxo, first-person singular preterite ruxín, past participle ruxido)
- (intransitive) to sound
- (intransitive) to roar
- (intransitive) to rumble, growl
- 1409, J. L. Pensado Tomé, editor, Tratado de Albeitaria, Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro, page 105:
- Outra enfirmidade se faz enno ventre do Cauallo que faz rrugyr as tripas, et faz a miude estercar o Cauallo cruu et rraro como agooa
- another sickness happens in the belly of the horse that make the guts rumble, and frequently it makes the horse defecate raw and sparse as water
-
- (intransitive) to hum
- (intransitive) to buzz
- (intransitive) to rustle
- (intransitive) to jingle
- 1858, Vicente Turnes, Himno a S. M. Isabel II:
- Si temos paz os cartiños roxirán nas faltriqueiras, pro si hai vingas e senreiras o daño será maior
- If we have peace coins will jingle inside the pouches, but if there are vengeances and hatreds, the damage will be larger
-
- (intransitive) to crack
- (reflexive) to blow one's nose
Conjugation
Conjugation of ruxir (u-o stem change)
| infinitive | ruxir | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| gerund | ruxindo | ||||||
| past participle | singular | plural | |||||
| masculine | ruxido | ruxidos | |||||
| feminine | ruxida | ruxidas | |||||
| person | singular | plural | |||||
| first | second | third | first | second | third | ||
| indicative | eu | ti | el / ela / Vde. | nós | vós | eles / elas / Vdes. | |
| present | ruxo | roxes | roxe | ruximos | ruxides | roxen | |
| imperfect | ruxía | ruxías | ruxía | ruxiamos | ruxiades | ruxían | |
| preterite | ruxín | ruxiches | ruxiu | ruximos | ruxistes | ruxiron | |
| pluperfect | ruxira | ruxiras | ruxira | ruxiramos | ruxirades | ruxiran | |
| future | ruxirei | ruxirás | ruxirá | ruxiremos | ruxiredes | ruxirán | |
| conditional | ruxiría | ruxirías | ruxiría | ruxiriamos | ruxiriades | ruxirían | |
| subjunctive | eu | ti | el / ela / Vde. | nós | vós | eles / elas / Vdes. | |
| present | ruxa | ruxas | ruxa | ruxamos | ruxades | ruxan | |
| preterite | ruxise | ruxises | ruxise | ruxísemos | ruxísedes | ruxisen | |
| future | ruxir | ruxires | ruxir | ruxirmos | ruxirdes | ruxiren | |
| imperative | — | ti | Vde. | nós | vós | Vdes. | |
| affirmative | — | ruxe | ruxa | ruxamos | ruxide | ruxan | |
| negative | — | ruxas | ruxa | ruxamos | ruxades | ruxan | |
| personal infinitive | eu | ti | el / ela / Vde. | nós | vós | eles / elas / Vdes. | |
| ruxir | ruxires | ruxir | ruxirmos | ruxirdes | ruxiren | ||
Derived terms
Further reading
- “ruxir” in Dicionario da Real Academia Galega, Royal Galician Academy.
References
- “rogir” in Dicionario de Dicionarios do galego medieval, SLI - ILGA 2006–2022.
- “rugyr” in Xavier Varela Barreiro & Xavier Gómez Guinovart: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval. SLI / Grupo TALG / ILG, 2006–2018.
- “ruxir” in Dicionario de Dicionarios da lingua galega, SLI - ILGA 2006–2013.
- “ruxir” in Tesouro informatizado da lingua galega. Santiago: ILG.
- “ruxir” in Álvarez, Rosario (coord.): Tesouro do léxico patrimonial galego e portugués, Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.