Տեղ

From Old Armenian Տեղ (Teł).

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): [tɛʁ]
• (Western Armenian, standard) IPA^(key): [dɛʁ]

Տեղ • (Teł)

1. Tegh (a village in Syunik, Armenia)

• → Azerbaijani: Dığ
  • → Russian: Дыг (Dyg)
• → English: Tegh
• → Russian: Тех (Tex)

• Hakobyan, Tʿ. X.; Melikʿ-Baxšyan, St. T.; Barsełyan, H. X. (2001), “Տեղ”, in Hayastani ew harakicʿ šrǰanneri tełanunneri baṙaran [Dictionary of Toponyms of Armenia and Adjacent Regions] (in Armenian), volume V, Yerevan: University Press, page 71bc

Տեղ • (Teł)

1. Tegh (a village in Haband, Syunik, Armenia)
   • 1297, Stepʿanos Orbelean, Patmutʿiwn nahangin Sisakan [History of the Province of Siwnikʿ] :[1]

     Այս Սմբատ թագ կապեալ ինքեան թագաւորեաց․ և բարեպաշտ կին սորա սուրբ թագուհին Շահանդուխտ և որդիք իւր Վասակ և Սևադայ ետուն ի սուրբ եկեղեցին 6000 դրամ և զգիւղն Տեղ որ ի Համբանդ գաւառի, զոր իւր իսկ Շահանդխտոյ ի կորդոյ շինեալ էր, վասն հոգեաց բարեպաշտ և աստուածասէր թագաւորին Սմբատայ։ Եւ մեծամեծ նզովիւք դրեցին զվճիռն զի մի՛ իշխեսցէ ոք խախտել, որ է այսպէս:
     
     «Յանուն Աստուծոյ կամ եղև ինձ Շահանդխտոյ՝ դստեր Սևադայի, տալ ի Համբանդ գաւառի զանուանեալ շէնդ զՏեղ իւր ամենայն բոլոր սահմանովն, լերամբ և դաշտիւ և այլ մտիւք, զոր իմ թագաւորին Սմբատայ ինձ տուեալ էր, և իմ ի կորդոյ շէն դրեալ․ և ես յետ ելից երանելի թագաւորին իմոյ յաստեացս՝ իւր հոգւոյն ի Տաթև ի սուրբ մայրաքաղաքն և ի սուրբ նշանն ետու ի ձեռն Տեառն Յակոբայ՝ Սիւնեաց եպիսկոպոսի․ և յայսմհետէ անիշխան եմք ես և իմ որդիքս Վասակ և Սևադայ, զի ի ձեռն Աստուծոյ եմ տուեալ և ի սուրբ նշանս․ և պարտական են յամենայն տարի իմ թագաւորի հոգւոյն զՎարդավառին քառասունսն պատարագ առնել և յամենայն օր զԵրանի ում թողութիւն սաղմոսն ասել ի նոյն քառասունսն: Արդ՝ սուրբ հայրապետք՝ որ յաթոռդ յաջորդիք, պարտակա՛ն էք զայդ անխափան կատարել, և զշէնդ ազատ յամենայն հարկաց ուտել․ Աստուած ընդունելի՛ արասցէ: Արդ՝ թէ ոք ի մեր զաւակաց կամ յայլ օտարաց կամ յաւագաց, ինչ և իցէ պատճառաւ, զկնի մեր անցման զայդ շէնդ զՏեղ հանել խորհի ի Տաթևոյ և կամ հակառակ կալ մեր հոգւոյս և կամ չար և կամ այլ ինչ արքունի հարկ ի վերայ դնել, այնպիսին զիւրն մի՛ վայելեսցէ, և ամենայն չարագործաց մեղացն պարտակա՛ն եղիցի, ընդ Յուդայի և ընդ Պիղատոսի դատեսցի՛․ ընդ նեռին անիծեսցի՛, յանշէջ հուրն տանջեսցի՛, և յ318 հայրապետացն նզովեա՛լ եղիցի։ Եւ (եթէ) տաճիկ աւագութիւն լինի․ եւ յափշտակել ջանայ, յիւր հաւատէն և յիւր փեղամբարէն, որ յառաջին մարդէն մինչ ի յետինն լեալ են և լինին, նալաթ եղիցին․ երկինքն նմա հուր ցօղեսցէ՛, և երկիրս նմա փուշ և տատասկ բուսուսցէ՛, և անուն նորա և որդւոց և սիրողաց իւրոց կորիցէ՛ և ջնջեսցի՛ յերկրէ․ եւ յիշատակ նորա յլ մի՛ ևս երևեսցի։
     Եւ վասն առաւել հաստատութեան գրեցի իմ ձեռօքս զայս վճիռս ես Վասակ՝ որդի Սմբատայ թագաւորի, հրամանաւ իմ մօրս»․ Աստուած շնորհաւո՛ր արասցէ․ ի թուիս Հայոց 447․ եւ կնքեցաւ մերով մատանեաւս։ Այս պատուէր հրամանի է իմ Յակոբայ ի տունդ Սիւնեաց առ նախագահ աթոռըդ և լուսաճեմ տաճարդ Տաթևոյ յոր յոյս եդ երանելի թագաւորն մեր՝ զի պարտիք անխափան կատարել զեդեալ յիշատակս և քառասունս նորա որ վասն շինոյն Տեղայ․ որում և մեք վկայեալ մերով ձեռագրովս՝ կապեցաք անլուծանելի կապանօք զհակառակողսն այսմ, և կնքեցաք մերով մատանեաւս ի կամս Աստուծոյ։ Շնորհիւն Աստուծոյ և ես Գրիգոր՝ Սիւնեաց եպիսկոպոս, հաստատեցի զայս վճիռ որ վասն Տեղոյ շինոյն էր տուեալ սուրբ թագուհւոյն Շահանդխտոյ ի սուրբ եկեղեցիս և որդւոց իւրոց յաղագս խաղաղարար և վայելուչ թագաւորին իւրեանց Սմբատայ․ զի մի՛ ոք իշխեսցէ խախտել ի սուրբ աթոռոյս․ և որ հակառակի, ընդ Սիմոնի կախարդին գիշամահ սատտակեսցի՛․ և յԱստուծոյ և յամենայն սրբոց նզովեա՛լ եղիցի․ և զյիշատակ նորա որ կարգեալ են ի տօնս անխափան կատարեսցեն։

     Ays Smbat tʿag kapeal inkʿean tʿagaworeacʿ; ew barepašt kin sora surb tʿaguhin Šahanduxt ew ordikʿ iwr Vasak ew Sewaday etun i surb ekełecʿin 6000 dram ew zgiwłn Teł or i Hamband gawaṙi, zor iwr isk Šahandxtoy i kordoy šineal ēr, vasn hogeacʿ barepašt ew astuacasēr tʿagaworin Smbatay. Ew mecamec nzoviwkʿ drecʿin zvčiṙn zi mí išxescʿē okʿ xaxtel, or ē ayspēs:
     
     “Yanun Astucoy kam ełew inj Šahandxtoy, dster Sewadayi, tal i Hamband gawaṙi zanuaneal šēnd zTeł iwr amenayn bolor sahmanovn, leramb ew daštiw ew ayl mtiwkʿ, zor im tʿagaworin Smbatay inj tueal ēr, ew im i kordoy šēn dreal; ew es yet elicʿ eraneli tʿagaworin imoy yasteacʿs, iwr hogwoyn i Tatʿew i surb mayrakʿałakʿn ew i surb nšann etu i jeṙn Teaṙn Yakobay, Siwneacʿ episkoposi; ew yaysmhetē anišxan emkʿ es ew im ordikʿs Vasak ew Sewaday, zi i jeṙn Astucoy em tueal ew i surb nšans; ew partakan en yamenayn tari im tʿagawori hogwoyn zVardavaṙin kʿaṙasunsn patarag aṙnel ew yamenayn ōr zErani um tʿołutʿiwn sałmosn asel i noyn kʿaṙasunsn: Ard, surb hayrapetkʿ, or yatʿoṙd yaǰordikʿ, partakán ēkʿ zayd anxapʿan katarel, ew zšēnd azat yamenayn harkacʿ utel; Astuac əndunelí arascʿē: Ard, tʿē okʿ i mer zawakacʿ kam yayl ōtaracʿ kam yawagacʿ, inčʿ ew icʿē patčaṙaw, zkni mer ancʿman zayd šēnd zTeł hanel xorhi i Tatʿewoy ew kam hakaṙak kal mer hogwoys ew kam čʿar ew kam ayl inčʿ arkʿuni hark i veray dnel, aynpisin ziwrn mí vayelescʿē, ew amenayn čʿaragorcacʿ mełacʿn partakán ełicʿi, ənd Yudayi ew ənd Piłatosi datescʿí; ənd neṙin anicescʿí, yanšēǰ hurn tanǰescʿí, ew y318 hayrapetacʿn nzoveál ełicʿi. Ew (etʿē) tačik awagutʿiwn lini; ew yapʿštakel ǰanay, yiwr hawatēn ew yiwr pʿełambarēn, or yaṙaǰin mardēn minčʿ i yetinn leal en ew linin, nalatʿ ełicʿin; erkinkʿn nma hur cʿōłescʿḗ, ew erkirs nma pʿuš ew tatask bususcʿḗ, ew anun nora ew ordwocʿ ew sirołacʿ iwrocʿ koricʿḗ ew ǰnǰescʿí yerkrē; ew yišatak nora yl mí ews erewescʿi.
     Ew vasn aṙawel hastatutʿean grecʿi im jeṙōkʿs zays včiṙs es Vasak, ordi Smbatay tʿagawori, hramanaw im mōrs”; Astuac šnorhawór arascʿē; i tʿuis Hayocʿ 447; ew knkʿecʿaw merov mataneaws. Ays patuēr hramani ē im Yakobay i tund Siwneacʿ aṙ naxagah atʿoṙəd ew lusačem tačard Tatʿewoy yor yoys ed eraneli tʿagaworn mer, zi partikʿ anxapʿan katarel zedeal yišataks ew kʿaṙasuns nora or vasn šinoyn Tełay; orum ew mekʿ vkayeal merov jeṙagrovs, kapecʿakʿ anlucaneli kapanōkʿ zhakaṙakołsn aysm, ew knkʿecʿakʿ merov mataneaws i kams Astucoy. Šnorhiwn Astucoy ew es Grigor, Siwneacʿ episkopos, hastatecʿi zays včiṙ or vasn Tełoy šinoyn ēr tueal surb tʿaguhwoyn Šahandxtoy i surb ekełecʿis ew ordwocʿ iwrocʿ yałags xałałarar ew vayelučʿ tʿagaworin iwreancʿ Smbatay; zi mí okʿ išxescʿē xaxtel i surb atʿoṙoys; ew or hakaṙaki, ənd Simoni kaxardin gišamah sattakescʿí; ew yAstucoy ew yamenayn srbocʿ nzoveál ełicʿi; ew zyišatak nora or kargeal en i tōns anxapʿan katarescʿen.

     • Translation by Robert Bedrosian

       Then they selected a good and very competent man named Yakob, who had been raised in holiness and celibacy and established him in the position of bishop of Siwnik'. In his day there died Smbat, lord of Siwnik', son of Sahak, and he was laid to rest at the Bishops' Palace at Tat'ev. This Smbat himself had placed a crown on his head and ruled as king. His pious wife, the blessed Queen Shahanduxt and her sons, Vasak and Sewada, gave to the blessed church 6,000 drams and the village of Tegh in Haband district which Shahanduxt herself had built in an uncultivated spot, for the soul of the pious and God-loving King Smbat. And they wrote the following document, full of very great curses, to prevent anyone from confounding it:
       
       "In the name of God, it is my will, I, Shahanduxt, daughter of Sewada, to give the hamlet named Tegh in Haband district with all its borders, mountains, fields, and other income, which my King Smbat gave to me and where I built this hamlet in an uncultivated spot. After the departure from this world of my venerable king, I give it for his soul to the blessed monastery complex of Tat'ev and to the Holy Cross, by means of the bishop of Siwnik', Lord Yakob. Henceforth I and my sons Vasak and Sewada are no longer the owners, since I have given [Tegh] by the hand of God and the Holy Cross. Now it is required that every year on the Feast of Transfiguration (Vardavar’) there be recited for the soul of my king fifty masses, and that on each of the days the psalm be recited, which begins 'Blessed are those whose sins are forgiven.' You blessed patriarchs who succeed on the throne are obliged to fulfil these [terms] without hindrance, and you shall eat [the produce] of this hamlet, free of all taxation. May God make this acceptable. Now should any of our descendants, or foreigners, or nobles, for whatever reason after our passing think to remove this hamlet of Tegh from Tat'ev and/or go against our spiritual [provisions]; should a king, evil or otherwise, impose a tax [on the property], may such a one not enjoy what belongs to him, and may he be held accountable for the sins of all kinds of evil doers, and may he be condemned along with Judas and Pilate. May he be cursed with the antichrist and tortured in the uquenchable fire and be anathematized by the 318 patriarchs. Now should a Tachik have seniority and attempt to ravish it, may he be cursed by his faith and prophet (p’eghambar) and from the [time of the] first man [by all prophets] who have been and will be, forever. May fire fall on his head from the sky; may the earth produce thorns and thistles for such a one; may his name be lost and blotted out along with the names of his children and their beloved ones. May his memory never be recalled.
       For added confirmation I, Vasak, son of King Smbat, have written this deed with my own hand, at my mother's command. May God accept it. [Done] in 447 of the Armenian Era [A.D. 998] and stamped with our signet rings.
       [Confirmation] is also the order of myself, Yakob, [bishop] of the House of Siwnik', occupant of the [ecclesiastical] throne at the temple of Tat'ev, in whom our venerable king placed confidence. It is obligatory that [the provisions of this deed] for his memory be carried out without obstruction and also that the quarantines [be recited for him], for the hamlet of Tegh. We have witnessed this with our signature and bound it with unbreakable strictures against those who are contrary and, by the will of God, we have stamped it with our signet ring.
       By the grace of God, I, too, Grigor, bishop of Siwnik', confirm this deed regarding the hamlet of Tegh which has been given by the blessed Queen Shahanduxt and her sons to the Holy Church in memory of their peace-loving and comely King Smbat. Let no one dare to take this from the holy see. Let those who oppose it be ripped to shreds and perish with Simon Magus, and be cursed by God and all the saints. May the memorial which [Smbat's family] has designated for him on the holidays be conducted without hindrance."

• Armenian: Տեղ (Teł)
  • → Azerbaijani: Dığ
    • → Russian: Дыг (Dyg)
  • → English: Tegh
  • → Russian: Тех (Tex)