զարդ
Armenian
Etymology
From Old Armenian զարդ (zard).
Pronunciation
Audio (file) - (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [zɑɾtʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [zɑɾtʰ]
Noun
զարդ • (zard)
- ornament, adornment, accessory (e.g., ring, bracelet, necklace)
- decoration, adornment (of a house)
- design, pattern, tracery
- (figuratively) a person who is amiable or agreeable (a person with a personality trait that stands out and is pleasant)
- (figuratively) verdure, vegetation
- nature, environment (the natural world)
- embellishment, color (of language)
- (figuratively) decor, ornament (of a person who stands out superficially, but has little else to offer)
- that which is superior or better than others of its kind
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | զարդ (zard) | զարդեր (zarder) | ||
| dative | զարդի (zardi) | զարդերի (zarderi) | ||
| ablative | զարդից (zardicʿ) | զարդերից (zardericʿ) | ||
| instrumental | զարդով (zardov) | զարդերով (zarderov) | ||
| locative | զարդում (zardum) | զարդերում (zarderum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | զարդը/զարդն (zardə/zardn) | զարդերը/զարդերն (zarderə/zardern) | ||
| dative | զարդին (zardin) | զարդերին (zarderin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | զարդս (zards) | զարդերս (zarders) | ||
| dative | զարդիս (zardis) | զարդերիս (zarderis) | ||
| ablative | զարդիցս (zardicʿs) | զարդերիցս (zardericʿs) | ||
| instrumental | զարդովս (zardovs) | զարդերովս (zarderovs) | ||
| locative | զարդումս (zardums) | զարդերումս (zarderums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | զարդդ (zardd) | զարդերդ (zarderd) | ||
| dative | զարդիդ (zardid) | զարդերիդ (zarderid) | ||
| ablative | զարդիցդ (zardicʿd) | զարդերիցդ (zardericʿd) | ||
| instrumental | զարդովդ (zardovd) | զարդերովդ (zarderovd) | ||
| locative | զարդումդ (zardumd) | զարդերումդ (zarderumd) | ||
Derived terms
- գորգազարդ (gorgazard)
- զարդենի (zardeni)
Old Armenian
Noun
զարդ • (zard)
- ornament, finery, embellishment, preparation, furniture, cloths, fringe, decoration; dress, toilette; attire
- զարդ/զարդք երկնից ― zard/zardkʿ erknicʿ ― the stars
- առնուլ զզարդ զանձամբ, զարդ առնուլ ― aṙnul zzard zanjamb, zard aṙnul ― to adorn oneself
- ի զէն եւ ի զարդ վառիլ ― i zēn ew i zard vaṙil ― to arm oneself, to fly to arms
- 9–10th century, Yovhannēs Drasxanakertcʿi, Patmutʿiwn Hayocʿ [History of Armenia] 31:[1][2]
- Վասն որոյ և կայսր ոչ եթէ փոքր ինչ քան թէ մեծամեծս նմա ընձեռէր պարգեւս եւ պատիւս գեղեցիկ զինուց և զարդուց և ոսկէհուռ հանդերձ զգեստուց, և ըմպակս և բաժակս, և կամարս ականակապս ի համակ ոսկւոյ […]
- Vasn oroy ew kaysr očʿ etʿē pʿokʿr inčʿ kʿan tʿē mecamecs nma ənjeṙēr pargews ew patiws gełecʿik zinucʿ ew zarducʿ ew oskēhuṙ handerj zgestucʿ, ew əmpaks ew bažaks, ew kamars akanakaps i hamak oskwoy […]
- Translation by Rev. Krikor H. Maksoudian
- In return, the Emperor gave to him an exceedingly great many number of gifts, namely, beautiful weapons, ornaments, robes wrought with gold, goblets, and cups, and girdles of pure gold studded with gems.
- Վասն որոյ և կայսր ոչ եթէ փոքր ինչ քան թէ մեծամեծս նմա ընձեռէր պարգեւս եւ պատիւս գեղեցիկ զինուց և զարդուց և ոսկէհուռ հանդերձ զգեստուց, և ըմպակս և բաժակս, և կամարս ականակապս ի համակ ոսկւոյ […]
Declension
u-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | զարդ (zard) | զարդք (zardkʿ) | |
| genitive | զարդու (zardu) | զարդուց (zarducʿ) | |
| dative | զարդու (zardu) | զարդուց (zarducʿ) | |
| accusative | զարդ (zard) | զարդս (zards) | |
| ablative | զարդուէ (zarduē) | զարդուց (zarducʿ) | |
| instrumental | զարդու (zardu) | զարդուք (zardukʿ) | |
| locative | զարդու (zardu) | զարդս (zards) | |
| i-type plural instrumental զարդիւք (zardiwkʿ) is also attested | |||
Derived terms
- ամենազարդ (amenazard)
- անզարդ (anzard)
- անզարդական (anzardakan)
- անզարդանամ (anzardanam)
- անզարդացուցանեմ (anzardacʿucʿanem)
- անզարդեցուցանեմ (anzardecʿucʿanem)
- անզարդիմ (anzardim)
- անզարդութիւն (anzardutʿiwn)
- աշխարհազարդ (ašxarhazard)
- աշտանակազարդ (aštanakazard)
- ապարանազարդ (aparanazard)
- առաքինազարդ (aṙakʿinazard)
- աստեղազարդ (astełazard)
- աստուածազարդ (astuacazard)
- աստուածազարդեալ (astuacazardeal)
- արիւնազարդ (ariwnazard)
- արփազարդեալ (arpʿazardeal)
- արփիազարդ (arpʿiazard)
- արփիազարդեալ (arpʿiazardeal)
- աւազանազարդ (awazanazard)
- բազմազարդ (bazmazard)
- բազմազարդութիւն (bazmazardutʿiwn)
- բարեզարդ (barezard)
- բարեզարդաբար (barezardabar)
- բարեզարդապէս (barezardapēs)
- բարեզարդեմ (barezardem)
- բարեզարդութիւն (barezardutʿiwn)
- բարեձեւազարդեալ (barejewazardeal)
- բոլորազարդ (bolorazard)
- բողբոջազարդ (bołboǰazard)
- բոցազարդ (bocʿazard)
- գեհենազարդ (gehenazard)
- գեղազարդ (gełazard)
- գեղազարդեմ (gełazardem)
- գեղազարդութիւն (gełazardutʿiwn)
- գեղեցկազարդ (gełecʿkazard)
- գեղեցկազարդեմ (gełecʿkazardem)
- գեղեցկազարդութիւն (gełecʿkazardutʿiwn)
- գերազարդ (gerazard)
- գերազարդաբար (gerazardabar)
- գերազարդապէս (gerazardapēs)
- գերազարդեալ (gerazardeal)
- գերազարդութիւն (gerazardutʿiwn)
- գերունակազարդ (gerunakazard)
- գունազարդեմ (gunazardem)
- գրազարդ (grazard)
- դալարազարդութիւն (dalarazardutʿiwn)
- դիազարդ (diazard)
- դիազարդիկ (diazardik)
- դիազարդութիւն (diazardutʿiwn)
- եկեղեցազարդ (ekełecʿazard)
- եռազարդ (eṙazard)
- եռազարդեան (eṙazardean)
- երգունազարդեմ (ergunazardem)
- երկիւղազարդ (erkiwłazard)
- երկնազարդ (erknazard)
- երփնազարդ (erpʿnazard)
- երփնազարդեալ (erpʿnazardeal)
- զարդաբեր (zardaber)
- զարդագեղ (zardageł)
- զարդագեղեալ (zardagełeal)
- զարդալից (zardalicʿ)
- զարդախօս (zardaxōs)
- զարդակից (zardakicʿ)
- զարդապէս (zardapēs)
- զարդասէր (zardasēr)
- զարդասիրիկ (zardasirik)
- զարդասիրութիւն (zardasirutʿiwn)
- զարդարագիր (zardaragir)
- զարդարանք (zardarankʿ)
- զարդարեմ (zardarem)
- զարդարեցուցանեմ (zardarecʿucʿanem)
- զարդարիմ (zardarim)
- զարդարիչ (zardaričʿ)
- զարդարկոտ (zardarkot)
- զարդարուած (zardaruac)
- զարդարումն (zardarumn)
- զարդարուն (zardarun)
- զարդափայլ (zardapʿayl)
- զարդափայլեմ (zardapʿaylem)
- զարդափայլիմ (zardapʿaylim)
- զարդեր (zarder)
- զինազարդեալ (zinazardeal)
- ընկուզազարդ (ənkuzazard)
- թագազարդ (tʿagazard)
- թագազարդեմ (tʿagazardem)
- թաղանթազարդ (tʿałantʿazard)
- ինքնազարդ (inkʿnazard)
- իրաւազարդ (irawazard)
- լկտէզարդ (lktēzard)
- լուսազարդ (lusazard)
- լուսազարդեմ (lusazardem)
- լուսազարդութիւն (lusazardutʿiwn)
- խաչազարդ (xačʿazard)
- խոհեմազարդ (xohemazard)
- խոյրապսակազարդ (xoyrapsakazard)
- խոնարհազարդ (xonarhazard)
- խորանազարդ (xoranazard)
- ծաղկազարդ (całkazard)
- ծաղկազարդեմ (całkazardem)
- ծաղկազարդութիւն (całkazardutʿiwn)
- ծայրազարդեալ (cayrazardeal)
- ծառազարդ (caṙazard)
- ծառզարդար (caṙzardar)
- ծիրանազարդ (ciranazard)
- ծիրանազարդեմ (ciranazardem)
- ծիրանէզարդ (ciranēzard)
- կամարազարդ (kamarazard)
- կանաչազարդ (kanačʿazard)
- կանաչազարդեալ (kanačʿazardeal)
- կարմրազարդ (karmrazard)
- կենազարդ (kenazard)
- հիմնազարդեմ (himnazardem)
- հոգեզարդ (hogezard)
- հոգէզարդ (hogēzard)
- հոգիազարդ (hogiazard)
- հոգիազարդեմ (hogiazardem)
- հրազարդ (hrazard)
- հրաշազարդ (hrašazard)
- հրաշազարդագոյն (hrašazardagoyn)
- հրաշազարդապէս (hrašazardapēs)
- հրաշազարդեմ (hrašazardem)
- հրաշազարդութիւն (hrašazardutʿiwn)
- ճաճանչազարդ (čačančʿazard)
- ճառագայթազարդ (čaṙagaytʿazard)
- ճառագայթազարդեալ (čaṙagaytʿazardeal)
- մարգարտազարդ (margartazard)
- մաքրազարդ (makʿrazard)
- մաքրազարդեմ (makʿrazardem)
- մեծազարդ (mecazard)
- մեհենազարդ (mehenazard)
- մեհենազարդութիւն (mehenazardutʿiwn)
- միազարդիմ (miazardim)
- մրազարդ (mrazard)
- նախազարդ (naxazard)
- ներքսազարդ (nerkʿsazard)
- նշողազարդ (nšołazard)
- նշուլազարդ (nšulazard)
- նորոգազարդ (norogazard)
- շառաւիղազարդութիւն (šaṙawiłazardutʿiwn)
- շնորհազարդ (šnorhazard)
- շնորհազարդեմ (šnorhazardem)
- շնորհազարդութիւն (šnorhazardutʿiwn)
- շողազարդ (šołazard)
- շուշանազարդ (šušanazard)
- շուշանազարդեալ (šušanazardeal)
- շրջազարդ (šrǰazard)
- շքեղազարդ (škʿełazard)
- շքեղազարդափայլ (škʿełazardapʿayl)
- շքեղազարդեմ (škʿełazardem)
- շքեղազարդութիւն (škʿełazardutʿiwn)
- ողկուզազարդ (ołkuzazard)
- ոսկեզարդ (oskezard)
- ոսկեզարդեմ (oskezardem)
- ոսկեհուռազարդ (oskehuṙazard)
- ոսկիազարդ (oskiazard)
- ուռճազարդ (uṙčazard)
- չզարդ (čʿzard)
- չքնաղազարդ (čʿkʿnałazard)
- պաճուճազարդ (pačučazard)
- պայծառազարդ (paycaṙazard)
- պայծառազարդեմ (paycaṙazardem)
- պայծառազարդութիւն (paycaṙazardutʿiwn)
- պատենազարդ (patenazard)
- պարազարդեմ (parazardem)
- պարազարդիմ (parazardim)
- պճնազարդ (pčnazard)
- պճնազարդեմ (pčnazardem)
- պճնազարդիմ (pčnazardim)
- պսակազարդ (psakazard)
- պտղազարդ (ptłazard)
- պտղազարդիմ (ptłazardim)
- ջահազարդեմ (ǰahazardem)
- ջահազարդիմ (ǰahazardim)
- սաւառնազարդ (sawaṙnazard)
- սաւառնազարդեալ (sawaṙnazardeal)
References
- Ioane Drasxanaḳerṭeli (1965), E. Cagareišvili, editor, Somxetis isṭoria (786—925 c̣c̣.) [History of Armenia (786–925)] (Ucxouri c̣q̇aroebi sakartvelos šesaxeb; 13), semi-critical edition of chapters XXIV–LXVII of the Old Armenian text, with a Georgian translation, Tbilisi: Academy Press, page 61
- Yovhannēs Drasxanakertc‘i (1987) History of Armenia (Occasional Papers and Proceedings; 3), Translation and Commentary by Rev. Krikor H. Maksoudian, Atlanta, Georgia: Scholars Press, page 138
Further reading
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “զարդ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “զարդ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “արդ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page զարդ
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.