կրտսեր
Armenian
Etymology
Learned borrowing from Old Armenian կրտսեր (krtser).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [kəɾtˈsɛɾ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [ɡəɾdˈsɛɾ]
Adjective
կրտսեր • (krtser) (superlative ամենակրտսեր)
Declension
singular | plural | |||
---|---|---|---|---|
nominative | կրտսեր (krtser) | կրտսերներ (krtserner) | ||
dative | կրտսերի (krtseri) | կրտսերների (krtserneri) | ||
ablative | կրտսերից (krtsericʿ) | կրտսերներից (krtsernericʿ) | ||
instrumental | կրտսերով (krtserov) | կրտսերներով (krtsernerov) | ||
locative | կրտսերում (krtserum) | կրտսերներում (krtsernerum) | ||
definite forms | ||||
nominative | կրտսերը/կրտսերն (krtserə/krtsern) | կրտսերները/կրտսերներն (krtsernerə/krtsernern) | ||
dative | կրտսերին (krtserin) | կրտսերներին (krtsernerin) | ||
1st person possessive forms (my) | ||||
nominative | կրտսերս (krtsers) | կրտսերներս (krtserners) | ||
dative | կրտսերիս (krtseris) | կրտսերներիս (krtserneris) | ||
ablative | կրտսերիցս (krtsericʿs) | կրտսերներիցս (krtsernericʿs) | ||
instrumental | կրտսերովս (krtserovs) | կրտսերներովս (krtsernerovs) | ||
locative | կրտսերումս (krtserums) | կրտսերներումս (krtsernerums) | ||
2nd person possessive forms (your) | ||||
nominative | կրտսերդ (krtserd) | կրտսերներդ (krtsernerd) | ||
dative | կրտսերիդ (krtserid) | կրտսերներիդ (krtsernerid) | ||
ablative | կրտսերիցդ (krtsericʿd) | կրտսերներիցդ (krtsernericʿd) | ||
instrumental | կրտսերովդ (krtserovd) | կրտսերներովդ (krtsernerovd) | ||
locative | կրտսերումդ (krtserumd) | կրտսերներումդ (krtsernerumd) |
Old Armenian
Alternative forms
- կրցեր (krcʿer), կրսեր (krser) – later phonetical developments
Etymology
An Iranian borrowing: compare Baluchi کَستِر (kaster, “smallest, youngest”), Sogdian [script needed] (kstr /kastar/, “less, inferior”), Ossetian кӕстӕр (kæstær, “younger”), Khotanese kastara- (“inferior, without authority”), Bactrian κισαδαρο (kisadaro, “lesser”), Pashto کشر (kəšr, kə́šər, kíšər, “junior, younger”), Parthian 𐫞𐫘𐫀𐫅𐫡 (qsʾdr /kasādar/), Middle Persian [Book Pahlavi needed] (kstl /kehtar/), Persian کهتر (kehtar, “smaller, younger”). These contain Proto-Iranian *kas- (“to be small, diminish, lessen”) and *-tarah (“comparative suffix”). For more see կէս (kēs) and ESIJa,[1] without the Armenian. Possibly reshaped under the influence of սեր (ser, “offspring, generation”).
Adjective
կրտսեր • (krtser)
- younger, youngest
- 5th century, Bible, Luke 15.12:
- ասէ կրտսերն ի նոցանէ ցհայրն․ հայր՝ տուր ինձ բաժին որ անկանի յընչիցդ։
- asē krtsern i nocʿanē cʿhayrn; hayr, tur inj bažin or ankani yənčʿicʿd.
- Translation by King James Version (KJV)
- And the younger of them said to his father, Father, give me the portion of goods that falleth to me
- ասէ կրտսերն ի նոցանէ ցհայրն․ հայր՝ տուր ինձ բաժին որ անկանի յընչիցդ։
- 5th century, Bible, Luke 15.13:
- Եւ յետ ոչ բազում աւուրց՝ ժողովեալ զամենայն կրսերոյն՝ գնաց յաշխարհ հեռի․ եւ անդ վատնեաց զինչս իւր, զի կեայր անառակութեամբ։
- Ew yet očʿ bazum awurcʿ, žołoveal zamenayn krseroyn, gnacʿ yašxarh heṙi; ew and vatneacʿ zinčʿs iwr, zi keayr anaṙakutʿeamb.
- Translation by King James Version (KJV)
- And not many days after the younger son gathered all together, and took his journey into a far country, and there wasted his substance with riotous living.
- Եւ յետ ոչ բազում աւուրց՝ ժողովեալ զամենայն կրսերոյն՝ գնաց յաշխարհ հեռի․ եւ անդ վատնեաց զինչս իւր, զի կեայր անառակութեամբ։
- 5th century, Bible, Luke 22.26:
- այլ դուք՝ ոչ այնպէս․ այլ որ մեծն է ի ձեզ՝ եղիցի իբրեւ զկրտսերն, եւ առաջնորդն իբրեւ զսպասաւորն։
- ayl dukʿ, očʿ aynpēs; ayl or mecn ē i jez, ełicʿi ibrew zkrtsern, ew aṙaǰnordn ibrew zspasaworn.
- Translation by King James Version (KJV)
- But ye shall not be so: but he that is greatest among you, let him be as the younger; and he that is chief, as he that doth serve.
- այլ դուք՝ ոչ այնպէս․ այլ որ մեծն է ի ձեզ՝ եղիցի իբրեւ զկրտսերն, եւ առաջնորդն իբրեւ զսպասաւորն։
Declension
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | կրտսեր (krtser) | կրտսերք (krtserkʿ) | |
genitive | կրտսերոյ (krtseroy) | կրտսերոց (krtserocʿ) | |
dative | կրտսերոյ (krtseroy) | կրտսերոց (krtserocʿ) | |
accusative | կրտսեր (krtser) | կրտսերս (krtsers) | |
ablative | կրտսերոյ (krtseroy) | կրտսերոց (krtserocʿ) | |
instrumental | կրտսերով (krtserov) | կրտսերովք (krtserovkʿ) | |
locative | կրտսեր (krtser) | կրտսերս (krtsers) |
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | կրտսեր (krtser) | կրտսերք (krtserkʿ) | |
genitive | կրտսերի (krtseri) | կրտսերաց (krtseracʿ) | |
dative | կրտսերի (krtseri) | կրտսերաց (krtseracʿ) | |
accusative | կրտսեր (krtser) | կրտսերս (krtsers) | |
ablative | կրտսերէ (krtserē) | կրտսերաց (krtseracʿ) | |
instrumental | կրտսերաւ (krtseraw) | կրտսերաւք = կրտսերօք (krtserawkʿ = krtserōkʿ) | |
locative | կրտսերի (krtseri) | կրտսերս (krtsers) |
Derived terms
- կրսերագոյն (krseragoyn)
- կրսերադաս (krseradas)
- կրսերական (krserakan)
- կրսերարար (krserarar)
- կրտսերագոյն (krtseragoyn)
- կրտսերանամ (krtseranam)
- կրտսերութիւն (krtserutʿiwn)
Descendants
- → Armenian: կրտսեր (krtser)
References
- Edelʹman, D. I. (2011) Etimologičeskij slovarʹ iranskix jazykov [Etymological Dictionary of Iranian Languages] (in Russian), volume IV, Moscow: Vostochnaya Literatura, pages 335–336
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1973), “կրտսեր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume II, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 685
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “կրտսեր”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Olsen, Birgit Anette (1999) The noun in Biblical Armenian: origin and word-formation: with special emphasis on the Indo-European heritage (Trends in linguistics. Studies and monographs; 119), Berlin, New York: Mouton de Gruyter, pages 180–181
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “կրսեր”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy