काण
Sanskrit
Etymology
From Proto-Dravidian *kāṇ-a (“not seeing”).[1] Compare Tamil காண் (kāṇ), Telugu కాను (kānu).
Adjective
काण • (kāṇá)
- blind in one eye
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 10.155.1:
- अरा॑यि॒ काणे॒ विक॑टे गि॒रिं ग॑च्छ सदान्वे।
शि॒रिम्बि॑ठस्य॒ सत्व॑भि॒स्तेभि॑ष्ट्वा चातयामसि॥- arāyi kāṇe vikaṭe giriṃ gaccha sadānve.
śirimbiṭhasya satvabhistebhiṣṭvā cātayāmasi.
- 1896 translation by Ralph T. H. Griffith
- ARAYI, one-eyed limping hag, fly, ever-screeching, to the hill.
We frighten thee away with these, the heroes of Sirimbitha.
- ARAYI, one-eyed limping hag, fly, ever-screeching, to the hill.
- arāyi kāṇe vikaṭe giriṃ gaccha sadānve.
- अरा॑यि॒ काणे॒ विक॑टे गि॒रिं ग॑च्छ सदान्वे।
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda 12.4.3:
- कूटयास्य सं शीर्यन्ते श्लोणया काटमर्दति ।
बण्डया दह्यन्ते गृहाः काणया दीयते स्वम् ॥- kūṭayāsya saṃ śīryante śloṇayā kāṭamardati .
baṇḍayā dahyante gṛhāḥ kāṇayā dīyate svam . - They perish through a hornless cow, a lame cow sinks them in a pit.
Through a maimed cow his house is burnt: a one-eyed cow destroys his wealth.
- kūṭayāsya saṃ śīryante śloṇayā kāṭamardati .
- कूटयास्य सं शीर्यन्ते श्लोणया काटमर्दति ।
- perforated, pierced
Declension
| Masculine a-stem declension of काण (kāṇá) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | काणः kāṇáḥ |
काणौ kāṇaú |
काणाः / काणासः¹ kāṇā́ḥ / kāṇā́saḥ¹ |
| Vocative | काण kā́ṇa |
काणौ kā́ṇau |
काणाः / काणासः¹ kā́ṇāḥ / kā́ṇāsaḥ¹ |
| Accusative | काणम् kāṇám |
काणौ kāṇaú |
काणान् kāṇā́n |
| Instrumental | काणेन kāṇéna |
काणाभ्याम् kāṇā́bhyām |
काणैः / काणेभिः¹ kāṇaíḥ / kāṇébhiḥ¹ |
| Dative | काणाय kāṇā́ya |
काणाभ्याम् kāṇā́bhyām |
काणेभ्यः kāṇébhyaḥ |
| Ablative | काणात् kāṇā́t |
काणाभ्याम् kāṇā́bhyām |
काणेभ्यः kāṇébhyaḥ |
| Genitive | काणस्य kāṇásya |
काणयोः kāṇáyoḥ |
काणानाम् kāṇā́nām |
| Locative | काणे kāṇé |
काणयोः kāṇáyoḥ |
काणेषु kāṇéṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of काणा (kāṇā́) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | काणा kāṇā́ |
काणे kāṇé |
काणाः kāṇā́ḥ |
| Vocative | काणे kā́ṇe |
काणे kā́ṇe |
काणाः kā́ṇāḥ |
| Accusative | काणाम् kāṇā́m |
काणे kāṇé |
काणाः kāṇā́ḥ |
| Instrumental | काणया / काणा¹ kāṇáyā / kāṇā́¹ |
काणाभ्याम् kāṇā́bhyām |
काणाभिः kāṇā́bhiḥ |
| Dative | काणायै kāṇā́yai |
काणाभ्याम् kāṇā́bhyām |
काणाभ्यः kāṇā́bhyaḥ |
| Ablative | काणायाः kāṇā́yāḥ |
काणाभ्याम् kāṇā́bhyām |
काणाभ्यः kāṇā́bhyaḥ |
| Genitive | काणायाः kāṇā́yāḥ |
काणयोः kāṇáyoḥ |
काणानाम् kāṇā́nām |
| Locative | काणायाम् kāṇā́yām |
काणयोः kāṇáyoḥ |
काणासु kāṇā́su |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of काण (kāṇá) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | काणम् kāṇám |
काणे kāṇé |
काणानि / काणा¹ kāṇā́ni / kāṇā́¹ |
| Vocative | काण kā́ṇa |
काणे kā́ṇe |
काणानि / काणा¹ kā́ṇāni / kā́ṇā¹ |
| Accusative | काणम् kāṇám |
काणे kāṇé |
काणानि / काणा¹ kāṇā́ni / kāṇā́¹ |
| Instrumental | काणेन kāṇéna |
काणाभ्याम् kāṇā́bhyām |
काणैः / काणेभिः¹ kāṇaíḥ / kāṇébhiḥ¹ |
| Dative | काणाय kāṇā́ya |
काणाभ्याम् kāṇā́bhyām |
काणेभ्यः kāṇébhyaḥ |
| Ablative | काणात् kāṇā́t |
काणाभ्याम् kāṇā́bhyām |
काणेभ्यः kāṇébhyaḥ |
| Genitive | काणस्य kāṇásya |
काणयोः kāṇáyoḥ |
काणानाम् kāṇā́nām |
| Locative | काणे kāṇé |
काणयोः kāṇáyoḥ |
काणेषु kāṇéṣu |
| Notes |
| ||
Descendants
- Dardic:
- Kashmiri: کۄنُ (kọnu)
- Khowar: کان (kāṇu)
- Tirahi: kā́na
- → Proto-Nuristani:
- Ashkun: kā̃ṛa, kā̃ṛī
- Kamkata-viri: kãŕ
- Prasuni: kə̄̃
- Waigali: kŕǟ̃
- Pali: kāṇa
- Prakrit: 𑀓𑀸𑀡 (kāṇa)
- Central:
- Eastern:
- Northern:
- Khasa Prakrit:
- Central Pahari:
- Kumaoni: काणो (kāṇo), काण (kā̃ṛ̃)
- Eastern Pahari:
- Nepali: कानु (kānu)
- Central Pahari:
- Khasa Prakrit:
- Northwestern:
- Paisaci Prakrit:
- Takka Apabhramsa:
- Lahnda: کاݨاں (kāṇā̃)
- Punjabi: kāṇā̃
- Gurmukhi script: ਕਾਣਾਂ
- Shahmukhi script: کَاݨَاں
- Vracada Apabhramsa:
- Sindhi: kāṇo
- Arabic script: ڪَاڻو
- Devanagari script: काणो
- Jadgali: [script needed] (kāṇā)
- Kachchi: કાણી (kāṇī)
- Sindhi: kāṇo
- Takka Apabhramsa:
- Paisaci Prakrit:
- Southern:
- Helu:
- Dhivehi: ކަނު (kanu), ކަޱަ (kaṇa)
- Sinhalese: කණ (kaṇa)
- Maharastri Prakrit:
- Marathi: काणा (kāṇā)
- Helu:
- Western:
- Sauraseni Prakrit: 𑀓𑀸𑀡 (kāṇa)
- Gujarati: કાણુ (kāṇu)
- Sauraseni Prakrit: 𑀓𑀸𑀡 (kāṇa)
References
- Southworth, Franklin (2005) Linguistic Archaeology of South Asia, Routledge, →ISBN, page 72
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985), “kana”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 154
Further reading
- Monier Williams (1899), “काण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 269.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.