खनति

Sanskrit

Alternative scripts

ᬔᬦᬢᬶ (Balinese script)
খনতি (Assamese script)
খনতি (Bengali script)
𑰏𑰡𑰝𑰰 (Bhaiksuki script)
𑀔𑀦𑀢𑀺 (Brahmi script)
𑌖𑌨𑌤𑌿 (Grantha script)
ખનતિ (Gujarati script)
ਖਨਤਿ (Gurmukhi script)
ꦑꦤꦠꦶ (Javanese script)
ខនតិ (Khmer script)
ಖನತಿ (Kannada script)
ຂນຕິ (Lao script)
ഖനതി (Malayalam script)
𑘏𑘡𑘝𑘱 (Modi script)
ᠻᠠᠨᠠᢐᢈ (Mongolian script)
ᡘᠠᠨᠠᢠᡳ (Manchu script)
ခနတိ (Burmese script)
𑦯𑧁𑦽𑧒 (Nandinagari script)
𑐏𑐣𑐟𑐶 (Newa script)
ଖନତି (Oriya script)
ꢓꢥꢡꢶ (Saurashtra script)
𑆒𑆤𑆠𑆴 (Sharada script)
𑖏𑖡𑖝𑖰 (Siddham script)
ඛනති (Sinhalese script)
ఖనతి (Telugu script)
ขนติ (Thai script)
ཁ་ན་ཏི (Tibetan script)
𑒐𑒢𑒞𑒱 (Tirhuta script)

Etymology

From Proto-Indo-Iranian *kánati, from *kan- (“to dig”), with unetymological aspiration of the first consonant. Cognate with Avestan 𐬐𐬀𐬥-‎ (kan-, “to dig”), 𐬎𐬯-𐬐𐬆𐬧𐬙𐬌‎ (us-kəṇti), Old Persian 𐎣𐎴- (kan-, “to dig”) whence Persian ‎ (kandan, “to dig”).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /kʰɐ́.nɐ.ti/
(Classical) IPA^(key): /ˈkʰɐ.n̪ɐ.t̪i/

Verb

खनति • (khanati) (root खन्, class 1, type P)

to dig
- c. 300 BCE, Pañcatantra Dharmabuddhi ca duṣṭabuddhi:
  खन्यमाने च भूभागे यादासावार्थो न दृश्यते तदा दुष्टबुद्धिः स्वशिरस्ताडयन् ससम्भ्रममब्रवीत्...
  khanyamāne ca bhūbhāge yādāsāvārtho na dṛśyate tadā duṣṭabuddhiḥ svaśirastāḍayan sasambhramamabravīt...
  having dug the plot of land and not having seen such money, Duṣṭabuddhi, knocking his own head, said with embarrassment...

Conjugation

Forms of Sanskrit verbs are numerous and complicated. The following conjugation shows only a subset of all forms and should be treated as a guide.

Nonfinite Forms: खनितुम् (khánitum)
	Undeclinable
Infinitive	खनितुम् khánitum
Gerund	खात्वा khātvā́
	Participles
Masculine/Neuter Gerundive	खन्य / खनितव्य / खननीय khánya / khanitavya / khananīya
Feminine Gerundive	खन्या / खनितव्या / खननीया khányā / khanitavyā / khananīyā
Masculine/Neuter Past Passive Participle	खात khātá
Feminine Past Passive Participle	खाता khātā́
Masculine/Neuter Past Active Participle	खातवत् khātávat
Feminine Past Active Participle	खातवती khātávatī

Present: खनति (khánáti), खनते (khánáte), खायते (khāyáte)
	Active			Middle			Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	खनति khánáti	खनतः khánátaḥ	खनन्ति khánánti	खनते khánáte	खनेते khánéte	खनन्ते khánánte	खायते khāyáte	खायेते khāyéte	खायन्ते khāyánte
Second	खनसि khánási	खनथः khánáthaḥ	खनथ khánátha	खनसे khánáse	खनेथे khánéthe	खनध्वे khánádhve	खायसे khāyáse	खायेथे khāyéthe	खायध्वे khāyádhve
First	खनामि khánā́mi	खनावः khánā́vaḥ	खनामः khánā́maḥ	खने kháné	खनावहे khánā́vahe	खनामहे khánā́mahe	खाये khāyé	खायावहे khāyā́vahe	खायामहे khāyā́mahe
Imperative
Third	खनतु / खनतात् khánátu / khánátāt	खनताम् khánátām	खनन्तु khánántu	खनताम् khánátām	खनेताम् khánétām	खनन्तम् khánántam	खायताम् khāyátām	खायेताम् khāyétām	खायन्तम् khāyántam
Second	खन / खनतात् kháná / khánátāt	खनतम् khánátam	खनत khánáta	खनस्व khánásva	खनेथाम् khánéthām	खनध्वम् khánádhvam	खायस्व khāyásva	खायेथाम् khāyéthām	खायध्वम् khāyádhvam
First	खनानि khánā́ni	खनाव khánā́va	खनाम khánā́ma	खनै khánaí	खनावहै khánā́vahai	खनामहै khánā́mahai	खायै khāyaí	खायावहै khāyā́vahai	खायामहै khāyā́mahai
Optative/Potential
Third	खनेत् khánét	खनेताम् khánétām	खनेयुः khánéyuḥ	खनेत khánéta	खनेयाताम् khánéyātām	खनेरन् khánéran	खायेत khāyéta	खायेयाताम् khāyéyātām	खायेरन् khāyéran
Second	खनेः khánéḥ	खनेतम् khánétam	खनेत khánéta	खनेथाः khánéthāḥ	खनेयाथाम् khánéyāthām	खनेध्वम् khánédhvam	खायेथाः khāyéthāḥ	खायेयाथाम् khāyéyāthām	खायेध्वम् khāyédhvam
First	खनेयम् khánéyam	खनेव khánéva	खनेमः khánémaḥ	खनेय khánéya	खनेवहि khánévahi	खनेमहि khánémahi	खायेय khāyéya	खायेवहि khāyévahi	खायेमहि khāyémahi
Participles
	खनत् khánát			खनमान khánámāna			खायमान khāyámāna

Imperfect: अखनत् (ákhanat), अखनत (ákhanata), अखायत (ákhāyata)
	Active			Middle			Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अखनत् ákhanat	अखनताम् ákhanatām	अखनन् ákhanan	अखनत ákhanata	अखनेताम् ákhanetām	अखनन्त ákhananta	अखायत ákhāyata	अखायेताम् ákhāyetām	अखायन्त ákhāyanta
Second	अखनः ákhanaḥ	अखनतम् ákhanatam	अखनत ákhanata	अखनथाः ákhanathāḥ	अखनेथाम् ákhanethām	अखनध्वम् ákhanadhvam	अखायथाः ákhāyathāḥ	अखायेथाम् ákhāyethām	अखायध्वम् ákhāyadhvam
First	अखनम् ákhanam	अखनाव ákhanāva	अखनाम ákhanāma	अखने ákhane	अखनावहि ákhanāvahi	अखनामहि ákhanāmahi	अखाये ákhāye	अखायावहि ákhāyāvahi	अखायामहि ákhāyāmahi

Future: खनिष्यति (khaniṣyáti), खनिष्यते (khaniṣyáte)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Simple Indicative
Third	खनिष्यति khaniṣyáti	खनिष्यतः khaniṣyátaḥ	खनिष्यन्ति khaniṣyánti	खनिष्यते khaniṣyáte	खनिष्येते khaniṣyéte	खनिष्यन्ते khaniṣyánte
Second	खनिष्यसि khaniṣyási	खनिष्यथः khaniṣyáthaḥ	खनिष्यथ khaniṣyátha	खनिष्यसे khaniṣyáse	खनिष्येथे khaniṣyéthe	खनिष्यध्वे khaniṣyádhve
First	खनिष्यामि khaniṣyā́mi	खनिष्यावः khaniṣyā́vaḥ	खनिष्यामः khaniṣyā́maḥ	खनिष्ये khaniṣyé	खनिष्यावहे khaniṣyā́vahe	खनिष्यामहे khaniṣyā́mahe
Periphrastic Indicative
Third	खनिता khanitā́	खनितारौ khanitā́rau	खनितारः khanitā́raḥ	खनिता khanitā́	खनितारौ khanitā́rau	खनितारः khanitā́raḥ
Second	खनितासि khanitā́si	खनितास्थः khanitā́sthaḥ	खनितास्थ khanitā́stha	खनितासे khanitā́se	खनितासाथे khanitā́sāthe	खनिताध्वे khanitā́dhve
First	खनितास्मि khanitā́smi	खनितास्वः khanitā́svaḥ	खनितास्मः khanitā́smaḥ	खनिताहे khanitā́he	खनितास्वहे khanitā́svahe	खनितास्महे khanitā́smahe
Participles
	खनिष्यत् khaniṣyát			खनिष्याण khaniṣyā́ṇa

Conditional: अखनिष्यत् (ákhaniṣyat), अखनिष्यत (ákhaniṣyata)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अखनिष्यत् ákhaniṣyat	अखनिष्यताम् ákhaniṣyatām	अखनिष्यन् ákhaniṣyan	अखनिष्यत ákhaniṣyata	अखनिष्येताम् ákhaniṣyetām	अखनिष्यन्त ákhaniṣyanta
Second	अखनिष्यः ákhaniṣyaḥ	अखनिष्यतम् ákhaniṣyatam	अखनिष्यत ákhaniṣyata	अखनिष्यथाः ákhaniṣyathāḥ	अखनिष्येथाम् ákhaniṣyethām	अखनिष्यध्वम् ákhaniṣyadhvam
First	अखनिष्यम् ákhaniṣyam	अखनिष्याव ákhaniṣyāva	अखनिष्याम ákhaniṣyāma	अखनिष्ये ákhaniṣye	अखनिष्यावहि ákhaniṣyāvahi	अखनिष्यामहि ákhaniṣyāmahi

Aorist: अखनीत् (ákhanīt), अखनिष्ट (ákhaniṣṭa)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अखनीत् ákhanīt	अखनिष्टाम् ákhaniṣṭām	अखनिषुः ákhaniṣuḥ	अखनिष्ट ákhaniṣṭa	अखनिषाताम् ákhaniṣātām	अखनिषत ákhaniṣata
Second	अखनीः ákhanīḥ	अखनिष्तम् ákhaniṣtam	अखनिष्ट ákhaniṣṭa	अखनिष्ठाः ákhaniṣṭhāḥ	अखनिषाथाम् ákhaniṣāthām	अखनिढ्वम् ákhaniḍhvam
First	अखनिषम् ákhaniṣam	अखनिष्व ákhaniṣva	अखनिष्म ákhaniṣma	अखनिषि ákhaniṣi	अखनिष्वहि ákhaniṣvahi	अखनिष्महि ákhaniṣmahi

Benedictive/Precative: खायात् (khāyā́t), खनिषीष्ट (khaniṣīṣṭá)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Optative/Potential
Third	खायात् khāyā́t	खायास्ताम् khāyā́stām	खायासुः khāyā́suḥ	खनिषीष्ट khaniṣīṣṭá	खनिषीयास्ताम् khaniṣīyā́stām	खनिषीरन् khaniṣīrán
Second	खायाः khāyā́ḥ	खायास्तम् khāyā́stam	खायास्त khāyā́sta	खनिषीष्ठाः khaniṣīṣṭhā́ḥ	खनिषीयास्थाम् khaniṣīyā́sthām	खनिषीध्वम् khaniṣīdhvám
First	खायासम् khāyā́sam	खायास्व khāyā́sva	खायास्म khāyā́sma	खनिषीय khaniṣīyá	खनिषीवहि khaniṣīváhi	खनिषीमहि khaniṣīmáhi

Perfect: चखान (cakhā́na), चख्ने (cakhné)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	चखान cakhā́na	चख्नतुः cakhnátuḥ	चख्नुः cakhnúḥ	चख्ने cakhné	चख्नाते cakhnā́te	चख्निरे cakhniré
Second	चखनिथ cakhánitha	चख्नथुः cakhnáthuḥ	चख्न cakhná	चख्निषे cakhniṣé	चख्नाथे cakhnā́the	चख्निध्वे cakhnidhvé
First	चखन cakhána	चख्निव cakhnivá	चख्निम cakhnimá	चख्ने cakhné	चख्निवहे cakhniváhe	चख्निमाहे cakhnimā́he
Participles
	चख्निवांस् cakhnivā́ṃs			चख्नान cakhnāná

Descendants

Dardic:
- Kashmiri: کھَنُن‎ (khanun)
- Pashayi:
  - Northwest Pashayi: khan-
  - Southeast Pashayi: xan-
Pali: khanati, khāneti
- ⇒ Pali: khanāpeti
Prakrit: 𑀔𑀡𑀇 (khaṇaï)
- Central:
  - Sauraseni Prakrit: 𑀔𑀡𑀤𑀺 (khaṇadi)
- Eastern:
  - Magadhi Prakrit:
    - Assamese: খন্দা (khonda)
    - Bengali: খনা (khona)
- Northern:
  - Khasa Prakrit:
    - Central Pahari:
      - Garhwali: खण्नु (khaṇnu)
      - Kumaoni: खण्णो (khaṇṇo)
    - Eastern Pahari:
      - Nepali: खन्नु (khannu)
        ⇒ Nepali: खानाउनु (khānāunu)
- Northwestern:
  - Paisaci Prakrit:
    - Vracada Apabhramsa:
      - Sindhi: khaṇaṇu
        Arabic script: کَڻَڻُ‎
        
        Devanagari script: खणणु
- Southern:
  - Maharastri Prakrit: 𑀔𑀡𑀇 (khaṇaï)
    - Dhivehi: ކޮންނަނީ‎ (kon̊nanī)
    - Sinhalese: කනිනවා (kaninawā)
- Western:
  - Sauraseni Prakrit: 𑀔𑀡𑀤𑀺 (khaṇadi)
    - Gujarati: ખાણવું (khāṇvũ)

References

Monier Williams (1899), “खनति”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 336.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.