मुण्ड
Hindi
Pronunciation
- (Delhi Hindi) IPA(key): /mʊɳɖ/, [mʊ̃ɳɖ]
Declension
Declension of मुण्ड (masc cons-stem)
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | मुण्ड muṇḍ |
मुण्ड muṇḍ |
| oblique | मुण्ड muṇḍ |
मुण्डों muṇḍõ |
| vocative | मुण्ड muṇḍ |
मुण्डो muṇḍo |
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬫᬸᬡ᭄ᬟ (Balinese script)
- মুণ্ড় (Assamese script)
- মুণ্ড় (Bengali script)
- 𑰦𑰲𑰜𑰿𑰚 (Bhaiksuki script)
- 𑀫𑀼𑀡𑁆𑀟 (Brahmi script)
- 𑌮𑍁𑌣𑍍𑌡 (Grantha script)
- મુણ્ડ (Gujarati script)
- ਮੁਣੑਡ (Gurmukhi script)
- ꦩꦸꦟ꧀ꦝ (Javanese script)
- មុណ្ឌ (Khmer script)
- ಮುಣ್ಡ (Kannada script)
- ມຸຓ຺ຑ (Lao script)
- മുണ്ഡ (Malayalam script)
- 𑘦𑘳𑘜𑘿𑘚 (Modi script)
- ᠮᠤᢏᢎᠠ᠋ (Mongolian script)
- ᠮᡠᢏᡷᠠ (Manchu script)
- မုဏ္ဍ (Burmese script)
- 𑧆𑧔𑦼𑧠𑦺 (Nandinagari script)
- 𑐩𑐸𑐞𑑂𑐜 (Newa script)
- ମୁଣ୍ଡ (Oriya script)
- ꢪꢸꢠ꣄ꢞ (Saurashtra script)
- 𑆩𑆶𑆟𑇀𑆝 (Sharada script)
- 𑖦𑖲𑖜𑖿𑖚 (Siddham script)
- මුණ්ඩ (Sinhalese script)
- ముణ్డ (Telugu script)
- มุณฺฑ (Thai script)
- མུ་ཎྜ (Tibetan script)
- 𑒧𑒳𑒝𑓂𑒛 (Tirhuta script)
Etymology
Probably of Dravidian origin, with coalescence of two Dravidian word-groups; less likely Munda connections.[1]
Proper noun
मुण्ड • (muṇḍa) m (Hinduism)
Declension
| Masculine a-stem declension of मुण्ड (muṇḍa) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | मुण्डः muṇḍaḥ |
मुण्डौ muṇḍau |
मुण्डाः / मुण्डासः¹ muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹ |
| Vocative | मुण्ड muṇḍa |
मुण्डौ muṇḍau |
मुण्डाः / मुण्डासः¹ muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹ |
| Accusative | मुण्डम् muṇḍam |
मुण्डौ muṇḍau |
मुण्डान् muṇḍān |
| Instrumental | मुण्डेन muṇḍena |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डैः / मुण्डेभिः¹ muṇḍaiḥ / muṇḍebhiḥ¹ |
| Dative | मुण्डाय muṇḍāya |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डेभ्यः muṇḍebhyaḥ |
| Ablative | मुण्डात् muṇḍāt |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डेभ्यः muṇḍebhyaḥ |
| Genitive | मुण्डस्य muṇḍasya |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डानाम् muṇḍānām |
| Locative | मुण्डे muṇḍe |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डेषु muṇḍeṣu |
| Notes |
| ||
Noun
मुण्ड • (muṇḍa) m
Declension
| Masculine a-stem declension of मुण्ड (muṇḍa) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | मुण्डः muṇḍaḥ |
मुण्डौ muṇḍau |
मुण्डाः / मुण्डासः¹ muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹ |
| Vocative | मुण्ड muṇḍa |
मुण्डौ muṇḍau |
मुण्डाः / मुण्डासः¹ muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹ |
| Accusative | मुण्डम् muṇḍam |
मुण्डौ muṇḍau |
मुण्डान् muṇḍān |
| Instrumental | मुण्डेन muṇḍena |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डैः / मुण्डेभिः¹ muṇḍaiḥ / muṇḍebhiḥ¹ |
| Dative | मुण्डाय muṇḍāya |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डेभ्यः muṇḍebhyaḥ |
| Ablative | मुण्डात् muṇḍāt |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डेभ्यः muṇḍebhyaḥ |
| Genitive | मुण्डस्य muṇḍasya |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डानाम् muṇḍānām |
| Locative | मुण्डे muṇḍe |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डेषु muṇḍeṣu |
| Notes |
| ||
Declension
| Neuter a-stem declension of मुण्ड (muṇḍa) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | मुण्डम् muṇḍam |
मुण्डे muṇḍe |
मुण्डानि / मुण्डा¹ muṇḍāni / muṇḍā¹ |
| Vocative | मुण्ड muṇḍa |
मुण्डे muṇḍe |
मुण्डानि / मुण्डा¹ muṇḍāni / muṇḍā¹ |
| Accusative | मुण्डम् muṇḍam |
मुण्डे muṇḍe |
मुण्डानि / मुण्डा¹ muṇḍāni / muṇḍā¹ |
| Instrumental | मुण्डेन muṇḍena |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डैः / मुण्डेभिः¹ muṇḍaiḥ / muṇḍebhiḥ¹ |
| Dative | मुण्डाय muṇḍāya |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डेभ्यः muṇḍebhyaḥ |
| Ablative | मुण्डात् muṇḍāt |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डेभ्यः muṇḍebhyaḥ |
| Genitive | मुण्डस्य muṇḍasya |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डानाम् muṇḍānām |
| Locative | मुण्डे muṇḍe |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डेषु muṇḍeṣu |
| Notes |
| ||
Adjective
मुण्ड • (muṇḍa)
Declension
| Masculine a-stem declension of मुण्ड (muṇḍa) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | मुण्डः muṇḍaḥ |
मुण्डौ muṇḍau |
मुण्डाः / मुण्डासः¹ muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹ |
| Vocative | मुण्ड muṇḍa |
मुण्डौ muṇḍau |
मुण्डाः / मुण्डासः¹ muṇḍāḥ / muṇḍāsaḥ¹ |
| Accusative | मुण्डम् muṇḍam |
मुण्डौ muṇḍau |
मुण्डान् muṇḍān |
| Instrumental | मुण्डेन muṇḍena |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डैः / मुण्डेभिः¹ muṇḍaiḥ / muṇḍebhiḥ¹ |
| Dative | मुण्डाय muṇḍāya |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डेभ्यः muṇḍebhyaḥ |
| Ablative | मुण्डात् muṇḍāt |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डेभ्यः muṇḍebhyaḥ |
| Genitive | मुण्डस्य muṇḍasya |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डानाम् muṇḍānām |
| Locative | मुण्डे muṇḍe |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डेषु muṇḍeṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of मुण्डा (muṇḍā) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | मुण्डा muṇḍā |
मुण्डे muṇḍe |
मुण्डाः muṇḍāḥ |
| Vocative | मुण्डे muṇḍe |
मुण्डे muṇḍe |
मुण्डाः muṇḍāḥ |
| Accusative | मुण्डाम् muṇḍām |
मुण्डे muṇḍe |
मुण्डाः muṇḍāḥ |
| Instrumental | मुण्डया / मुण्डा¹ muṇḍayā / muṇḍā¹ |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डाभिः muṇḍābhiḥ |
| Dative | मुण्डायै muṇḍāyai |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डाभ्यः muṇḍābhyaḥ |
| Ablative | मुण्डायाः muṇḍāyāḥ |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डाभ्यः muṇḍābhyaḥ |
| Genitive | मुण्डायाः muṇḍāyāḥ |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डानाम् muṇḍānām |
| Locative | मुण्डायाम् muṇḍāyām |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डासु muṇḍāsu |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of मुण्ड (muṇḍa) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | मुण्डम् muṇḍam |
मुण्डे muṇḍe |
मुण्डानि / मुण्डा¹ muṇḍāni / muṇḍā¹ |
| Vocative | मुण्ड muṇḍa |
मुण्डे muṇḍe |
मुण्डानि / मुण्डा¹ muṇḍāni / muṇḍā¹ |
| Accusative | मुण्डम् muṇḍam |
मुण्डे muṇḍe |
मुण्डानि / मुण्डा¹ muṇḍāni / muṇḍā¹ |
| Instrumental | मुण्डेन muṇḍena |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डैः / मुण्डेभिः¹ muṇḍaiḥ / muṇḍebhiḥ¹ |
| Dative | मुण्डाय muṇḍāya |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डेभ्यः muṇḍebhyaḥ |
| Ablative | मुण्डात् muṇḍāt |
मुण्डाभ्याम् muṇḍābhyām |
मुण्डेभ्यः muṇḍebhyaḥ |
| Genitive | मुण्डस्य muṇḍasya |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डानाम् muṇḍānām |
| Locative | मुण्डे muṇḍe |
मुण्डयोः muṇḍayoḥ |
मुण्डेषु muṇḍeṣu |
| Notes |
| ||
Derived terms
- मुण्डक (muṇḍaka)
- मुण्डकोपनिषद् (muṇḍakopaniṣad)
- मुण्डचणक (muṇḍacaṇaka)
- मुण्डधान्य (muṇḍadhānya)
- मुण्डधारिन् (muṇḍadhārin)
- मुण्डफल (muṇḍaphala)
- मुण्डमण्डली (muṇḍamaṇḍalī)
- मुण्डमथना (muṇḍamathanā)
- मुण्डमालातन्त्र (muṇḍamālātantra)
- मुण्डमालिनी (muṇḍamālinī)
- मुण्डलोह (muṇḍaloha)
- मुण्डशालि (muṇḍaśāli)
Descendants
- Ashokan Prakrit:
- Magadhi Prakrit:
- Bihari:
- Maithili: (“cap long enough to cover ears”)
- Devanagari script: मुण्डा (muṇḍā)
- Tirhuta script: 𑒧𑒳𑒝𑓂𑒛𑒰 (muṇḍā)
- Maithili: (“cap long enough to cover ears”)
- Oriya: ମୁଣ୍ଡ (muṇḍô, “pollard; the trunk of a lopped off tree”)
- Bengali: মুণ্ড (munḍo), মুণ্ডু (munḍu, “head”)
- Bihari:
- Maharastri Prakrit: 𑀫𑀼𑀁𑀟 (muṃḍa)
- Old Marathi:
- Devanagari script: मुंड (muṃḍa), मुंडें (muṃḍeṃ)
- Modi script: 𑘦𑘳𑘽𑘚 (muṃḍa), 𑘦𑘳𑘽𑘚𑘹𑘽 (muṃḍeṃ)
- Old Marathi:
- Sauraseni Prakrit:
- Paisaci Prakrit:
- Magadhi Prakrit:
- Dardic:
- Kashmiri: (“widow”)
- Arabic script: مۆنڈ (monḍ)
- Devanagari script: म्वंड् (mwaṃḍ)
- Kashmiri: (“widow”)
- Pali: muṇḍa
- → Hindi: मुंड (muṇḍ) (learned)
References
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985), “muṇḍa1”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press
Further reading
- Monier Williams (1899), “मुण्ड”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 822, column 1.
- Apte, Vaman Shivram (1890), “मुण्ड”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.