кеше

From Common Turkic *kiši (“person”).

Cognate with Old Turkic 𐰚𐰃𐰾𐰃‎ (kiši, “person”), Kazakh кісі (kısı), Karakalpak киси (kisi), Turkish, Azerbaijani kişi, Uzbek kishi, Kyrgyz киши (kişi), Southern Altai кижи (kiži), Shor кижи, Tuvan кижи (kiji), Khakas кізі (kìzì), Yakut киһи (kihi, “man, person”), etc.

• IPA^(key): [kɪ̞ˈʃɪ̞]
• Hyphenation: ке‧ше

кеше • (keşe)

1. human being, person, man

   Урта йәштәге кеше.

   Urta yäştäge keşe.

   A middle-aged man.

   Ат — кешенең тоғро юлдашы.

   At — keşeneŋ toğro yuldaşı.

   The horse is man's faithful companion.

   Бал ашаған кешеләрҙең нервылар системаһының ҡуҙғыусанлығы кәмей, кәйефе, йоҡоһо яҡшыра.

   Bal aşağan keşelärðeŋ nervılar sistemahınıŋ quðğıwsanlığı kämey, käyefe, yoqoho yaqşıra.

   In people who eat honey, the lability of the nervous system decreases, mood and sleeping improves.

   Миграция ағымына күҙ һалһаҡ, иң күп кеше Урта Азиянан, айырыуса Үзбәкстандан килә.

   Migratsiya ağımına küð halhaq, iŋ küp keşe Urta Aziyanan, ayırıwsa Üzbäkstandan kilä.

   If we look at the migration flow, most people come from Central Asia, especially from Uzbekistan.

2. people, human race

   Тап шундай берәҙәк эттәр ваҡ мал һәм ҡош-ҡорт өсөн генә түгел, кеше өсөн дә хәүефле.

   Tap şunday beräðäk ettär vaq mal häm qoş-qort ösön genä tügel, keşe ösön dä xäwefle.

   It is this type of stray dogs that are dangerous not only to small cattle and poultry, but also to humans.

3. stranger, outsider

   Бәләкәс баланы яман күҙҙән һаҡлып өс йәшкәсә кешегә күрһәтмәгәндәр.

   Bäläkäs balanı yaman küððän haqlıp ös yäşkäsä keşegä kürhätmägändär.

   (They) wouldn't show small children to strangers until they were three, so as to guard them from the evil eye.

4. Auxiliary word with the broad meaning of "person", translates depending on the specific context

   Башҡа дин кешеләре.

   Başqa din keşeläre.

   Followers of other religions.

   Өйҙә һин ир кеше булып ҡалаһың.

   Öyðä hin ir keşe bulıp qalahıŋ.

   You will stay at home as the man (of the house).

   Республикалағы һәр өсөнсө эшһеҙ — ауыл кешеһе.

   Respublikalağı här ösönsö eşheð — awıl keşehe.

   Every third unimployed (person) in the republic (of Bashkortostan) is a rural dweller.

   Бөгөнгө көндә ҡул сәғәте ваҡытты ғына түгел, кешенең абруйын да күрһәтеп тора.

   Bögöngö köndä qul säğäte vaqıttı ğına tügel, keşeneŋ abruyın da kürhätep tora.

   These days, a watch not only shows the time, but also the owner's social status.

кеше • (keşe) (indefinite personal pronoun, often implies the meaning of "another person, somebody else")

1. Йоҡтамай эштәү кешене баҙата. (East) ― Yoqtamay eştäw keşene baðata. ― Working without sleep makes one tired.

   Кешегә соҡор ҡаҙма — үҙең ауырһың. ― Keşegä soqor qaðma — üðeŋ awırhıŋ. ― Do not dig a hole for another, (or) you yourself will fall (into it).

   Кеше фекеренә ҡолаҡ һалыу — үҙеңде көҙгө аша күреүгә тиң. ― Keşe fekerenä qolaq halıw — üðeŋde köðgö aşa kürewgä tiŋ. ― Listening to other's opinion is equal to looking at yourself through a mirror.

• әҙәм (äðäm)
• бәндә (bändä)
• инсан (insan)

• кешелек (keşelek)

• бала (bala)
• ир (ir)
• ҡатын (qatın)
• ҡыҙ (qıð)

From Proto-Turkic *kēče (“night, evening”).

Cognate with Old Turkic 𐰛𐰃𐰲𐰀‎ (kéče, “late in the evening”), Turkish gece (“night”), Turkmen gije (“night”), Yakut киэһэ (kiehe, “evening”), etc.

кеше • (keşe)

1. yesterday