հերթ
Armenian
Etymology
Inherited from Middle Armenian հերթ (hertʿ).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [hɛɾtʰ]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [hɛɾtʰ]
Noun
հերթ • (hertʿ)
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | հերթ (hertʿ) | հերթեր (hertʿer) | ||
| dative | հերթի (hertʿi) | հերթերի (hertʿeri) | ||
| ablative | հերթից (hertʿicʿ) | հերթերից (hertʿericʿ) | ||
| instrumental | հերթով (hertʿov) | հերթերով (hertʿerov) | ||
| locative | հերթում (hertʿum) | հերթերում (hertʿerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | հերթը/հերթն (hertʿə/hertʿn) | հերթերը/հերթերն (hertʿerə/hertʿern) | ||
| dative | հերթին (hertʿin) | հերթերին (hertʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | հերթս (hertʿs) | հերթերս (hertʿers) | ||
| dative | հերթիս (hertʿis) | հերթերիս (hertʿeris) | ||
| ablative | հերթիցս (hertʿicʿs) | հերթերիցս (hertʿericʿs) | ||
| instrumental | հերթովս (hertʿovs) | հերթերովս (hertʿerovs) | ||
| locative | հերթումս (hertʿums) | հերթերումս (hertʿerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | հերթդ (hertʿd) | հերթերդ (hertʿerd) | ||
| dative | հերթիդ (hertʿid) | հերթերիդ (hertʿerid) | ||
| ablative | հերթիցդ (hertʿicʿd) | հերթերիցդ (hertʿericʿd) | ||
| instrumental | հերթովդ (hertʿovd) | հերթերովդ (hertʿerovd) | ||
| locative | հերթումդ (hertʿumd) | հերթերումդ (hertʿerumd) | ||
Derived terms
- անհերթ (anhertʿ)
- անհերթափոխ (anhertʿapʿox)
- առաջնահերթ (aṙaǰnahertʿ)
- արտահերթ (artahertʿ)
- բազմահերթ (bazmahertʿ)
- բազմահերթայնություն (bazmahertʿaynutʿyun)
- բազմահերթություն (bazmahertʿutʿyun)
- ենթահերթափոխ (entʿahertʿapʿox)
- եռահերթ (eṙahertʿ)
- երկհերթ (erkhertʿ)
- կրակահերթ (krakahertʿ)
- հերթագայել (hertʿagayel)
- հերթագայություն (hertʿagayutʿyun)
- հերթագայում (hertʿagayum)
- հերթագրել (hertʿagrel)
- հերթագրվել (hertʿagrvel)
- հերթագրում (hertʿagrum)
- հերթազուրկ (hertʿazurk)
- հերթակալ (hertʿakal)
- հերթակալություն (hertʿakalutʿyun)
- հերթական (hertʿakan)
- հերթականություն (hertʿakanutʿyun)
- հերթապահ (hertʿapah)
- հերթապահել (hertʿapahel)
- հերթապահություն (hertʿapahutʿyun)
- հերթափոխ (hertʿapʿox)
- հերթափոխային (hertʿapʿoxayin)
- հերթափոխել (hertʿapʿoxel)
- հերթափոխիչ (hertʿapʿoxičʿ)
- հերթափոխվել (hertʿapʿoxvel)
- հերթափոխություն (hertʿapʿoxutʿyun)
- հերթափոխում (hertʿapʿoxum)
- մեկհերթյա (mekhertʿya)
- միջհերթափոխային (miǰhertʿapʿoxayin)
- շարքահերթ (šarkʿahertʿ)
Further reading
- Amatuni, Sahak (1912), “դոր”, in Hayocʿ baṙ u ban [Armenian Words and Idioms] (in Armenian), Vagharshapat: Mother See of Holy Etchmiadzin, page 169b
- Ačaṙean, Hračʿeay (1913), “հերթ”, in Hayerēn gawaṙakan baṙaran [Armenian Provincial Dictionary] (Ēminean azgagrakan žołovacu; 9) (in Armenian), Tiflis: Lazarev Institute of Oriental Languages, page 656b
Middle Armenian
Etymology
Inherited from Old Armenian յերթ (yertʿ), from յ- (y-) + երթ (ertʿ, “going”). The spelling հերթ (hertʿ) instead of յերթ (yertʿ) reflects the late pronunciation of յ (y) word-initially and the obscuration of the etymology. For the development of the sense "turn" from "going" compare typologically Russian ход (xod).
Noun
հերթ • (hertʿ)
- going, procession[1]
- 16th century, Grigoris Ałtʿamarcʿi, Tałer [Poems] [2]:
- Սիրտս չկայ հետ իւրն հերթ,
Քանի՜ խոցէք, ասէք թէ ե՛րթ․
Հողմն շարժէ զվարդին թերթ,
Նա ի դողման դառնայ իմ լերթ։- Sirts čʿkay het iwrn hertʿ,
Kʿani! xocʿēkʿ, asēkʿ tʿē értʿ;
Hołmn šaržē zvardin tʿertʿ,
Na i dołman daṙnay im lertʿ.
- Sirts čʿkay het iwrn hertʿ,
- Սիրտս չկայ հետ իւրն հերթ,
- turn
- 14th century, Grigor Tatʿewacʿi, Girkʿ kʿarozutʿean or kočʿi Amaṙan hator [Sermons, Summer Part] :[3]
- Որպէս նոքա, որք սաթրինճ խաղան, հերթով առնուն ի ձեռն զսաթրինճն և ձգեն ի թասն։
- Orpēs nokʿa, orkʿ satʿrinč xałan, hertʿov aṙnun i jeṙn zsatʿrinčn ew jgen i tʿasn.
- Like those who play shatranj, take the shatranj in hand by turns and throw it into the bowl.
- Որպէս նոքա, որք սաթրինճ խաղան, հերթով առնուն ի ձեռն զսաթրինճն և ձգեն ի թասն։
Descendants
- Armenian: հերթ (hertʿ)
References
- Łazaryan, Ṙ. S.; Avetisyan, H. M. (2009), “հերթ”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 425a
- Kostaneancʿ, Karapet (1898) Grigoris Ałtʿamarcʿin ew iwr tałerə [Grigoris Ałtʿamarcʿi and his poems], Tiflis: M. Šarajē Press, page 49
- Grigor Tatʿewacʿi (1741) Girkʿ kʿarozutʿean, or kočʿi Amaṙan hator [Sermons, Summer Part], Constantinople: Abraham Tʿrakacʿi Press, page 634a
Further reading
- J̌ahukyan, Geworg (1972) Hay barbaṙagitutʿyan neracutʿyun [Introduction into Armenian Dialectology] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, page 314, derives from Proto-Indo-European *ser- (“to bind, put together”)
- Łazaryan, Ṙ. S.; Avetisyan, H. M. (2009), “հերթով”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 425a
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 405, follows J̌ahukyan
- Norayr N. Biwzandacʿi (2000), “հերթ”, in Martiros Minassian, editor, Baṙagirkʿ storin hayerēni i matenagrutʿeancʿ ŽA–ŽĒ darucʿ [Dictionary of Middle Armenian Based on the Literature of 11–17th Centuries], edited from the author's unfinished manuscript written 1884–1915, Geneva: Martiros Minassian, page 430
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.