अक्षर

See also: अक्षरा and अक्षार

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit अक्षर (akṣara).

Pronunciation

(Delhi Hindi) IPA^(key): /ək.ʂəɾ/, [ək.ʃəɾ]
Hyphenation: अ‧क्ष‧र

Noun

अक्षर • (akṣar) m (Urdu spelling اکشر‎)

letter, character (of an alphabet)
इस शब्द से कुछ अक्षर मिट गये हैं
is śabd se kuch akṣar miṭ gaye ha͠i
Some letters have been erased from this word.
syllable
इस शब्द को और अक्षर जोड़ो
is śabd ko aur akṣar joṛo
Add more letters/syllables to this word.

Declension

Declension of अक्षर (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	अक्षर akṣar	अक्षर akṣar
oblique	अक्षर akṣar	अक्षरों akṣarõ
vocative	अक्षर akṣar	अक्षरो akṣaro

Derived terms

अक्षरक्रम (akṣarakram)
अक्षरगणित (akṣaragṇit, “algebra”)
अक्षरमाला (akṣarmālā)
अक्षरारंभ (akṣarārambh)
मूलाक्षर (mūlākṣar)
साक्षर (sākṣar)

References

Bahri, Hardev (1989), “अक्षर”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.

Old Gujarati

Alternative forms

अखिर (akhira)

Etymology

Borrowed from Sanskrit अक्षर (akṣara).

Noun

अक्षर • (akṣara) n

letter, syllable

Sanskrit

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /ɐk.ʂɐ́.ɾɐ/
(Classical) IPA^(key): /ˈɐk.ʂɐ.ɾɐ/

Alternative scripts

ᬅᬓ᭄ᬱᬭ (Balinese script)
অক্ষৰ (Assamese script)
অক্ষর (Bengali script)
𑰀𑰎𑰿𑰬𑰨 (Bhaiksuki script)
𑀅𑀓𑁆𑀱𑀭 (Brahmi script)
𑌅𑌕𑍍𑌷𑌰 (Grantha script)
અક્ષર (Gujarati script)
ਅਕੑਸ਼ਰ (Gurmukhi script)
ꦄꦏ꧀ꦰꦫ (Javanese script)
អក្ឞរ (Khmer script)
ಅಕ್ಷರ (Kannada script)
ອກ຺ຩຣ (Lao script)
അക്ഷര (Malayalam script)
𑘀𑘎𑘿𑘬𑘨 (Modi script)
ᠠᢉᢔᠠᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
ᠠᡬᢢᠠᡵᠠ (Manchu script)
အက္ၑရ (Burmese script)
𑦠𑦮𑧠𑧌𑧈 (Nandinagari script)
𑐀𑐎𑑂𑐲𑐬 (Newa script)
ଅକ୍ଷର (Oriya script)
ꢂꢒ꣄ꢰꢬ (Saurashtra script)
𑆃𑆑𑇀𑆰𑆫 (Sharada script)
𑖀𑖎𑖿𑖬𑖨 (Siddham script)
අක්ෂර (Sinhalese script)
అక్షర (Telugu script)
อกฺษร (Thai script)
ཨ་ཀྵ་ར (Tibetan script)
𑒁𑒏𑓂𑒭𑒩 (Tirhuta script)

Etymology 1

From अ- (a-) +‎ क्षर (kṣara, “perishable”).

Adjective

अक्षर • (akṣara)

Declension

Masculine a-stem declension of अक्षर
Nom. sg.	अक्षरः (akṣaraḥ)
Gen. sg.	अक्षरस्य (akṣarasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अक्षरः (akṣaraḥ)	अक्षरौ (akṣarau)	अक्षराः (akṣarāḥ)
Vocative	अक्षर (akṣara)	अक्षरौ (akṣarau)	अक्षराः (akṣarāḥ)
Accusative	अक्षरम् (akṣaram)	अक्षरौ (akṣarau)	अक्षरान् (akṣarān)
Instrumental	अक्षरेण (akṣareṇa)	अक्षराभ्याम् (akṣarābhyām)	अक्षरैः (akṣaraiḥ)
Dative	अक्षराय (akṣarāya)	अक्षराभ्याम् (akṣarābhyām)	अक्षरेभ्यः (akṣarebhyaḥ)
Ablative	अक्षरात् (akṣarāt)	अक्षराभ्याम् (akṣarābhyām)	अक्षरेभ्यः (akṣarebhyaḥ)
Genitive	अक्षरस्य (akṣarasya)	अक्षरयोः (akṣarayoḥ)	अक्षराणाम् (akṣarāṇām)
Locative	अक्षरे (akṣare)	अक्षरयोः (akṣarayoḥ)	अक्षरेषु (akṣareṣu)

Feminine ā-stem declension of अक्षर
Nom. sg.	अक्षरा (akṣarā)
Gen. sg.	अक्षरायाः (akṣarāyāḥ)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अक्षरा (akṣarā)	अक्षरे (akṣare)	अक्षराः (akṣarāḥ)
Vocative	अक्षरे (akṣare)	अक्षरे (akṣare)	अक्षराः (akṣarāḥ)
Accusative	अक्षराम् (akṣarām)	अक्षरे (akṣare)	अक्षराः (akṣarāḥ)
Instrumental	अक्षरया (akṣarayā)	अक्षराभ्याम् (akṣarābhyām)	अक्षराभिः (akṣarābhiḥ)
Dative	अक्षरायै (akṣarāyai)	अक्षराभ्याम् (akṣarābhyām)	अक्षराभ्यः (akṣarābhyaḥ)
Ablative	अक्षरायाः (akṣarāyāḥ)	अक्षराभ्याम् (akṣarābhyām)	अक्षराभ्यः (akṣarābhyaḥ)
Genitive	अक्षरायाः (akṣarāyāḥ)	अक्षरयोः (akṣarayoḥ)	अक्षराणाम् (akṣarāṇām)
Locative	अक्षरायाम् (akṣarāyām)	अक्षरयोः (akṣarayoḥ)	अक्षरासु (akṣarāsu)

Neuter a-stem declension of अक्षर
Nom. sg.	अक्षरम् (akṣaram)
Gen. sg.	अक्षरस्य (akṣarasya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अक्षरम् (akṣaram)	अक्षरे (akṣare)	अक्षराणि (akṣarāṇi)
Vocative	अक्षर (akṣara)	अक्षरे (akṣare)	अक्षराणि (akṣarāṇi)
Accusative	अक्षरम् (akṣaram)	अक्षरे (akṣare)	अक्षराणि (akṣarāṇi)
Instrumental	अक्षरेण (akṣareṇa)	अक्षराभ्याम् (akṣarābhyām)	अक्षरैः (akṣaraiḥ)
Dative	अक्षराय (akṣarāya)	अक्षराभ्याम् (akṣarābhyām)	अक्षरेभ्यः (akṣarebhyaḥ)
Ablative	अक्षरात् (akṣarāt)	अक्षराभ्याम् (akṣarābhyām)	अक्षरेभ्यः (akṣarebhyaḥ)
Genitive	अक्षरस्य (akṣarasya)	अक्षरयोः (akṣarayoḥ)	अक्षराणाम् (akṣarāṇām)
Locative	अक्षरे (akṣare)	अक्षरयोः (akṣarayoḥ)	अक्षरेषु (akṣareṣu)

Noun

अक्षर • (akṣára) n

syllable
the syllable om
letter
vowel
sound
word
a name of Brahma
water
final beatitude, religious austerity, a sacrifice (lexicography)
Achyranthes aspera (devil's horsewhip)

Declension

Neuter a-stem declension of अक्षर (akṣára)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	अक्षरम् akṣáram	अक्षरे akṣáre	अक्षराणि / अक्षरा¹ akṣárāṇi / akṣárā¹
Vocative	अक्षर ákṣara	अक्षरे ákṣare	अक्षराणि / अक्षरा¹ ákṣarāṇi / ákṣarā¹
Accusative	अक्षरम् akṣáram	अक्षरे akṣáre	अक्षराणि / अक्षरा¹ akṣárāṇi / akṣárā¹
Instrumental	अक्षरेण akṣáreṇa	अक्षराभ्याम् akṣárābhyām	अक्षरैः / अक्षरेभिः¹ akṣáraiḥ / akṣárebhiḥ¹
Dative	अक्षराय akṣárāya	अक्षराभ्याम् akṣárābhyām	अक्षरेभ्यः akṣárebhyaḥ
Ablative	अक्षरात् akṣárāt	अक्षराभ्याम् akṣárābhyām	अक्षरेभ्यः akṣárebhyaḥ
Genitive	अक्षरस्य akṣárasya	अक्षरयोः akṣárayoḥ	अक्षराणाम् akṣárāṇām
Locative	अक्षरे akṣáre	अक्षरयोः akṣárayoḥ	अक्षरेषु akṣáreṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

Dardic:
- Kashmiri: اَچھُر‎ (achur)
Eastern:
- Magadhi Prakrit:
  - Assamese: আখৰ (akhor)
  - Maithili: आखर (ākhar)
  - Oriya: ଆଖର (akhôrô)
Southern:
- Helu Prakrit:
  - Dhivehi: އަކުރު‎ (akuru)
  - Sinhalese: අකුර (akura)
Central:
- Sauraseni Prakrit:
  - Hindustani:
    - Hindi: अंछर (añchar), आखर (ākhar)
    - Urdu: اَچھَر‎, آکھَر‎
  - Kumaoni: आँखर
  - Nepali: आखर (ākhar)
  - Punjabi: ਅੱਖਰ (akkhar)
  - Sindhi: اکر‎ (akharu)
    - Kachchi: અખર (akhar)
Western:
- Rajasthani: आखर (ākhar), अच्छर (acchar)
Pali: akkhara (see there for further descendants)
→ Badui: ᮃᮊ᮪ᮞᮛ (aksara)
→ Bengali: অক্ষর (okkhor)
→ English: aksara
→ Gujarati: અક્ષર (akṣar)
→ Hindi: अक्षर (akṣar)
→ Kannada: ಅಕ್ಷರ (akṣara)
→ Khmer: អក្សរ (ʼaksɑɑ)
→ Lao: ອັກສອນ (ʼak sǭn)
→ Malay: aksara
- Indonesian: aksara
→ Marathi: अक्षर (akṣar)
→ Nepali: अक्षर (akṣar)
→ Old Javanese: akṣara
- Javanese: ꦲꦏ꧀ꦱꦫ (aksara)
- → Balinese: ᬅᬓ᭄ᬱᬭ
→ Sasak: ᬅᬓ᭄ᬱᬭ (aksara)
→ Sundanese: ᮃᮊ᮪ᮞᮛ (aksara)
→ Telugu: అక్షరము (akṣaramu), అక్షరం (akṣaraṁ), అక్కరము (akkaramu)
→ Thai: อักษร (àk-sɔ̌ɔn)
→ Tocharian B: akṣār
→ Urdu: اکشر‎ (akṣar)

Etymology 2

From a root क्षर् (kṣar, “to flow, melt, perish”), from which a feminine अक्षरा (akṣarā) appears in the Rigveda with a meaning of "word" or "speech".

Noun

अक्षर • (akṣara) m

sword (lexicography)
Siva (lexicography)
Vishnu (lexicography)

References

Monier Williams (1899), “अक्षर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 003.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.