खेलति

Sanskrit

Alternative scripts

ᬔᬾᬮᬢᬶ (Balinese script)
খেলতি (Assamese script)
খেলতি (Bengali script)
𑰏𑰸𑰩𑰝𑰰 (Bhaiksuki script)
𑀔𑁂𑀮𑀢𑀺 (Brahmi script)
𑌖𑍇𑌲𑌤𑌿 (Grantha script)
ખેલતિ (Gujarati script)
ਖੇਲਤਿ (Gurmukhi script)
ꦑꦺꦭꦠꦶ (Javanese script)
ខេលតិ (Khmer script)
ಖೇಲತಿ (Kannada script)
ເຂລຕິ (Lao script)
ഖേലതി (Malayalam script)
𑘏𑘹𑘩𑘝𑘱 (Modi script)
ᠻᠧᠯᠠᢐᢈ (Mongolian script)
ᡘᡝᠯᠠᢠᡳ (Manchu script)
ခေလတိ (Burmese script)
𑦯𑧚𑧉𑦽𑧒 (Nandinagari script)
𑐏𑐾𑐮𑐟𑐶 (Newa script)
ଖେଲତି (Oriya script)
ꢓꢾꢭꢡꢶ (Saurashtra script)
𑆒𑆼𑆬𑆠𑆴 (Sharada script)
𑖏𑖸𑖩𑖝𑖰 (Siddham script)
ඛේලති (Sinhalese script)
ఖేలతి (Telugu script)
เขลติ (Thai script)
ཁེ་ལ་ཏི (Tibetan script)
𑒐𑒹𑒪𑒞𑒱 (Tirhuta script)

Etymology

(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /kʰɐj.lɐ.ti/

(Classical) IPA^(key): /ˈkʰeː.l̪ɐ.t̪i/

Verb

खेलति • (khelati) (root खेल्, class 1, type P, present)

to play
बालाः किं खेलन्ति?
bālāḥ kiṃ khelanti?
What are the children playing?
to shake, swing

Conjugation

Forms of Sanskrit verbs are numerous and complicated. The following conjugation shows only a subset of all forms and should be treated as a guide.

Nonfinite Forms: खेलितुम् (khelitum)
	Undeclinable
Infinitive	खेलितुम् khelitum
Gerund	खेलित्वा khelitvā́
	Participles
Masculine/Neuter Gerundive	खेल्य / खेलितव्य / खेलनीय khelya / khelitavya / khelanīya
Feminine Gerundive	खेल्या / खेलितव्या / खेलनीया khelyā / khelitavyā / khelanīyā
Masculine/Neuter Past Passive Participle	खेलित khelitá
Feminine Past Passive Participle	खेलिता khelitā́
Masculine/Neuter Past Active Participle	खेलितवत् khelitávat
Feminine Past Active Participle	खेलितवती khelitávatī

Present: खेलति (khélati), खेलते (khélate), खेल्यते (khelyáte)
	Active			Middle			Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	खेलति khélati	खेलतः khélataḥ	खेलन्ति khélanti	खेलते khélate	खेलेते khélete	खेलन्ते khélante	खेल्यते khelyáte	खेल्येते khelyéte	खेल्यन्ते khelyánte
Second	खेलसि khélasi	खेलथः khélathaḥ	खेलथ khélatha	खेलसे khélase	खेलेथे khélethe	खेलध्वे khéladhve	खेल्यसे khelyáse	खेल्येथे khelyéthe	खेल्यध्वे khelyádhve
First	खेलामि khélāmi	खेलावः khélāvaḥ	खेलामः khélāmaḥ	खेले khéle	खेलावहे khélāvahe	खेलामहे khélāmahe	खेल्ये khelyé	खेल्यावहे khelyā́vahe	खेल्यामहे khelyā́mahe
Imperative
Third	खेलतु / खेलतात् khélatu / khélatāt	खेलताम् khélatām	खेलन्तु khélantu	खेलताम् khélatām	खेलेताम् khéletām	खेलन्तम् khélantam	खेल्यताम् khelyátām	खेल्येताम् khelyétām	खेल्यन्तम् khelyántam
Second	खेल / खेलतात् khéla / khélatāt	खेलतम् khélatam	खेलत khélata	खेलस्व khélasva	खेलेथाम् khélethām	खेलध्वम् khéladhvam	खेल्यस्व khelyásva	खेल्येथाम् khelyéthām	खेल्यध्वम् khelyádhvam
First	खेलानि khélāni	खेलाव khélāva	खेलाम khélāma	खेलै khélai	खेलावहै khélāvahai	खेलामहै khélāmahai	खेल्यै khelyaí	खेल्यावहै khelyā́vahai	खेल्यामहै khelyā́mahai
Optative/Potential
Third	खेलेत् khélet	खेलेताम् khéletām	खेलेयुः khéleyuḥ	खेलेत khéleta	खेलेयाताम् khéleyātām	खेलेरन् khéleran	खेल्येत khelyéta	खेल्येयाताम् khelyéyātām	खेल्येरन् khelyéran
Second	खेलेः khéleḥ	खेलेतम् khéletam	खेलेत khéleta	खेलेथाः khélethāḥ	खेलेयाथाम् khéleyāthām	खेलेध्वम् khéledhvam	खेल्येथाः khelyéthāḥ	खेल्येयाथाम् khelyéyāthām	खेल्येध्वम् khelyédhvam
First	खेलेयम् khéleyam	खेलेव khéleva	खेलेमः khélemaḥ	खेलेय khéleya	खेलेवहि khélevahi	खेलेमहि khélemahi	खेल्येय khelyéya	खेल्येवहि khelyévahi	खेल्येमहि khelyémahi
Participles
	खेलत् khélat			खेलमान khélamāna			खेल्यमान khelyámāna

Imperfect: अखेलत् (ákhelat), अखेलत (ákhelata), अखेल्यत (ákhelyata)
	Active			Middle			Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अखेलत् ákhelat	अखेलताम् ákhelatām	अखेलन् ákhelan	अखेलत ákhelata	अखेलेताम् ákheletām	अखेलन्त ákhelanta	अखेल्यत ákhelyata	अखेल्येताम् ákhelyetām	अखेल्यन्त ákhelyanta
Second	अखेलः ákhelaḥ	अखेलतम् ákhelatam	अखेलत ákhelata	अखेलथाः ákhelathāḥ	अखेलेथाम् ákhelethām	अखेलध्वम् ákheladhvam	अखेल्यथाः ákhelyathāḥ	अखेल्येथाम् ákhelyethām	अखेल्यध्वम् ákhelyadhvam
First	अखेलम् ákhelam	अखेलाव ákhelāva	अखेलाम ákhelāma	अखेले ákhele	अखेलावहि ákhelāvahi	अखेलामहि ákhelāmahi	अखेल्ये ákhelye	अखेल्यावहि ákhelyāvahi	अखेल्यामहि ákhelyāmahi

Future: खेलिष्यति (kheliṣyáti), खेलिष्यते (kheliṣyáte)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Simple Indicative
Third	खेलिष्यति kheliṣyáti	खेलिष्यतः kheliṣyátaḥ	खेलिष्यन्ति kheliṣyánti	खेलिष्यते kheliṣyáte	खेलिष्येते kheliṣyéte	खेलिष्यन्ते kheliṣyánte
Second	खेलिष्यसि kheliṣyási	खेलिष्यथः kheliṣyáthaḥ	खेलिष्यथ kheliṣyátha	खेलिष्यसे kheliṣyáse	खेलिष्येथे kheliṣyéthe	खेलिष्यध्वे kheliṣyádhve
First	खेलिष्यामि kheliṣyā́mi	खेलिष्यावः kheliṣyā́vaḥ	खेलिष्यामः kheliṣyā́maḥ	खेलिष्ये kheliṣyé	खेलिष्यावहे kheliṣyā́vahe	खेलिष्यामहे kheliṣyā́mahe
Periphrastic Indicative
Third	खेलिता khelitā́	खेलितारौ khelitā́rau	खेलितारः khelitā́raḥ	खेलिता khelitā́	खेलितारौ khelitā́rau	खेलितारः khelitā́raḥ
Second	खेलितासि khelitā́si	खेलितास्थः khelitā́sthaḥ	खेलितास्थ khelitā́stha	खेलितासे khelitā́se	खेलितासाथे khelitā́sāthe	खेलिताध्वे khelitā́dhve
First	खेलितास्मि khelitā́smi	खेलितास्वः khelitā́svaḥ	खेलितास्मः khelitā́smaḥ	खेलिताहे khelitā́he	खेलितास्वहे khelitā́svahe	खेलितास्महे khelitā́smahe
Participles
	खेलिष्यत् kheliṣyát			खेलिष्याण kheliṣyā́ṇa

Conditional: अखेलिष्यत् (ákheliṣyat), अखेलिष्यत (ákheliṣyata)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अखेलिष्यत् ákheliṣyat	अखेलिष्यताम् ákheliṣyatām	अखेलिष्यन् ákheliṣyan	अखेलिष्यत ákheliṣyata	अखेलिष्येताम् ákheliṣyetām	अखेलिष्यन्त ákheliṣyanta
Second	अखेलिष्यः ákheliṣyaḥ	अखेलिष्यतम् ákheliṣyatam	अखेलिष्यत ákheliṣyata	अखेलिष्यथाः ákheliṣyathāḥ	अखेलिष्येथाम् ákheliṣyethām	अखेलिष्यध्वम् ákheliṣyadhvam
First	अखेलिष्यम् ákheliṣyam	अखेलिष्याव ákheliṣyāva	अखेलिष्याम ákheliṣyāma	अखेलिष्ये ákheliṣye	अखेलिष्यावहि ákheliṣyāvahi	अखेलिष्यामहि ákheliṣyāmahi

Aorist: अखेलीत् (ákhelīt), अखेलिष्ट (ákheliṣṭa)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अखेलीत् ákhelīt	अखेलिष्टाम् ákheliṣṭām	अखेलिषुः ákheliṣuḥ	अखेलिष्ट ákheliṣṭa	अखेलिषाताम् ákheliṣātām	अखेलिषत ákheliṣata
Second	अखेलीः ákhelīḥ	अखेलिष्तम् ákheliṣtam	अखेलिष्ट ákheliṣṭa	अखेलिष्ठाः ákheliṣṭhāḥ	अखेलिषाथाम् ákheliṣāthām	अखेलिढ्वम् ákheliḍhvam
First	अखेलिषम् ákheliṣam	अखेलिष्व ákheliṣva	अखेलिष्म ákheliṣma	अखेलिषि ákheliṣi	अखेलिष्वहि ákheliṣvahi	अखेलिष्महि ákheliṣmahi

Benedictive/Precative: खेलियात् (kheliyā́t), खेलिषीष्ट (kheliṣīṣṭá)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Optative/Potential
Third	खेलियात् kheliyā́t	खेलियास्ताम् kheliyā́stām	खेलियासुः kheliyā́suḥ	खेलिषीष्ट kheliṣīṣṭá	खेलिषीयास्ताम् kheliṣīyā́stām	खेलिषीरन् kheliṣīrán
Second	खेलियाः kheliyā́ḥ	खेलियास्तम् kheliyā́stam	खेलियास्त kheliyā́sta	खेलिषीष्ठाः kheliṣīṣṭhā́ḥ	खेलिषीयास्थाम् kheliṣīyā́sthām	खेलिषीध्वम् kheliṣīdhvám
First	खेलियासम् kheliyā́sam	खेलियास्व kheliyā́sva	खेलियास्म kheliyā́sma	खेलिषीय kheliṣīyá	खेलिषीवहि kheliṣīváhi	खेलिषीमहि kheliṣīmáhi

Perfect: चखेल (cakhéla), चखेले (cakhelé)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	चखेल cakhéla	चखेलतुः cakhelátuḥ	चखेलुः cakhelúḥ	चखेले cakhelé	चखेलाते cakhelā́te	चखेलिरे cakheliré
Second	चखेलिथ cakhélitha	चखेलथुः cakheláthuḥ	चखेल cakhelá	चखेलिषे cakheliṣé	चखेलाथे cakhelā́the	चखेलिध्वे cakhelidhvé
First	चखेल cakhéla	चखेलिव cakhelivá	चखेलिम cakhelimá	चखेले cakhelé	चखेलिवहे cakheliváhe	चखेलिमाहे cakhelimā́he
Participles
	चखेलिवांस् cakhelivā́ṃs			चखेलान cakhelāná

Descendants

Magadhi Prakrit:
- Assamese: খেলা (khela)
- Bengali: খেলা (khela)
Maharastri Prakrit: 𑀔𑁂𑀮𑀇 (khelaï)
- Konkani: खेळ्चे (kheḷce)
- Old Marathi: 𑘏𑘹𑘯𑘜𑘹 (kheḷaṇe), 𑘎𑘿𑘬𑘹𑘯𑘜𑘹 (kṣeḷaṇe)
  - Marathi: खेळणे (kheḷṇe)
Sauraseni Prakrit: 𑀔𑁂𑀮𑀤𑀺 (kheladi)
- Gujarati: ખેલવું (khelvũ)
- Hindustani:
  Hindi: खेलना (khelnā)
  
  Urdu: کھیلنا‎ (khelnā)
Khasa Prakrit:
- Nepali: खेल्नु (khelnu)

References

“खेल्, खेलति” in Carl Cappeller, A Sanskrit–English Dictionary: Based upon the St. Petersburg Lexicons, Strasbourg: Karl J. Trübner, 1891, →OCLC, page 145, column 1.
Monier Williams (1899), “खेल्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 340, column 3.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.