लिखति

Sanskrit

Alternative forms

रिखति (rikháti)

Alternative scripts

ᬮᬶᬔᬢᬶ (Balinese script)
লিখতি (Assamese script)
লিখতি (Bengali script)
𑰩𑰰𑰏𑰝𑰰 (Bhaiksuki script)
𑀮𑀺𑀔𑀢𑀺 (Brahmi script)
𑌲𑌿𑌖𑌤𑌿 (Grantha script)
લિખતિ (Gujarati script)
ਲਿਖਤਿ (Gurmukhi script)
ꦭꦶꦑꦠꦶ (Javanese script)
លិខតិ (Khmer script)
ಲಿಖತಿ (Kannada script)
ລິຂຕິ (Lao script)
ലിഖതി (Malayalam script)
𑘩𑘱𑘏𑘝𑘱 (Modi script)
ᠯᢈᠻᠠᢐᢈ (Mongolian script)
ᠯᡳᡘᠠᢠᡳ (Manchu script)
လိခတိ (Burmese script)
𑧉𑧒𑦯𑦽𑧒 (Nandinagari script)
𑐮𑐶𑐏𑐟𑐶 (Newa script)
ଲିଖତି (Oriya script)
ꢭꢶꢓꢡꢶ (Saurashtra script)
𑆬𑆴𑆒𑆠𑆴 (Sharada script)
𑖩𑖰𑖏𑖝𑖰 (Siddham script)
ලිඛති (Sinhalese script)
లిఖతి (Telugu script)
ลิขติ (Thai script)
ལི་ཁ་ཏི (Tibetan script)
𑒪𑒱𑒐𑒞𑒱 (Tirhuta script)

Etymology

From Proto-Indo-Aryan *rikʰ-á-ti, from Proto-Indo-Iranian *rikʰ-á-ti, from Proto-Indo-European *rikh₂-é-ti, from *reyk(ʷ)h₂- (“to scratch”). Cognate with Lithuanian riekiù (“to cut, carve”), riēkti.[1] Compare रेखा (rekhā, “scratch, line”).

Potentially connected to Proto-Indo-European *h₁reyḱ- (“to break, scratch”). Compare Sanskrit लिशति (liśáti), रिशति (riśáti), Khotanese rräjsā, rräjsaa (“sharp”) (possibly), Ancient Greek ἐρείκω (ereíkō, “to rend, bruise, pound”), Middle Dutch riën (“to sew together”), Latin rixa (“quarrel, brawl”). This is less phonologically sound, given the aspirated kh in Sanskrit. Some have proposed an extension to the root with *-h₂ to account for this.[2][3]

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /li.kʰɐ́.ti/
(Classical) IPA^(key): /ˈl̪i.kʰɐ.t̪i/

Verb

लिखति • (likháti) (root लिख्, class 6, type P, present)[4]

to scratch, scrape
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda
to pierce, lance, scarify
- c. 600 BCE – 600 CE, Suśruta, Suśruta Saṃhitā
to write, inscribe, engrave
- c. 900 BCE – 700 BCE, Brāhmaṇas
to peck (of a bird)
- c. 800 CE – 950 CE, Nārāyaṇa, Hitopadeśa
- 550 CE, Varāhamihira, Bṛhat Saṃhitā

Conjugation

Forms of Sanskrit verbs are numerous and complicated. The following conjugation shows only a subset of all forms and should be treated as a guide.

Nonfinite Forms: लिखितुम् (likhitum)
	Undeclinable
Infinitive	लिखितुम् likhitum
Gerund	लिखित्वा likhitvā́
	Participles
Masculine/Neuter Gerundive	लिख्य / लिखितव्य / लिखनीय likhya / likhitavya / likhanīya
Feminine Gerundive	लिख्या / लिखितव्या / लिखनीया likhyā / likhitavyā / likhanīyā
Masculine/Neuter Past Passive Participle	लिखित likhitá
Feminine Past Passive Participle	लिखिता likhitā́
Masculine/Neuter Past Active Participle	लिखितवत् likhitávat
Feminine Past Active Participle	लिखितवती likhitávatī

Present: लिखति (likháti), लिखते (likháte), लिख्यते (likhyáte)
	Active			Middle			Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	लिखति likháti	लिखतः likhátaḥ	लिखन्ति likhánti	लिखते likháte	लिखेते likhéte	लिखन्ते likhánte	लिख्यते likhyáte	लिख्येते likhyéte	लिख्यन्ते likhyánte
Second	लिखसि likhási	लिखथः likháthaḥ	लिखथ likhátha	लिखसे likháse	लिखेथे likhéthe	लिखध्वे likhádhve	लिख्यसे likhyáse	लिख्येथे likhyéthe	लिख्यध्वे likhyádhve
First	लिखामि likhā́mi	लिखावः likhā́vaḥ	लिखामः likhā́maḥ	लिखे likhé	लिखावहे likhā́vahe	लिखामहे likhā́mahe	लिख्ये likhyé	लिख्यावहे likhyā́vahe	लिख्यामहे likhyā́mahe
Imperative
Third	लिखतु / लिखतात् likhátu / likhátāt	लिखताम् likhátām	लिखन्तु likhántu	लिखताम् likhátām	लिखेताम् likhétām	लिखन्तम् likhántam	लिख्यताम् likhyátām	लिख्येताम् likhyétām	लिख्यन्तम् likhyántam
Second	लिख / लिखतात् likhá / likhátāt	लिखतम् likhátam	लिखत likháta	लिखस्व likhásva	लिखेथाम् likhéthām	लिखध्वम् likhádhvam	लिख्यस्व likhyásva	लिख्येथाम् likhyéthām	लिख्यध्वम् likhyádhvam
First	लिखानि likhā́ni	लिखाव likhā́va	लिखाम likhā́ma	लिखै likhaí	लिखावहै likhā́vahai	लिखामहै likhā́mahai	लिख्यै likhyaí	लिख्यावहै likhyā́vahai	लिख्यामहै likhyā́mahai
Optative/Potential
Third	लिखेत् likhét	लिखेताम् likhétām	लिखेयुः likhéyuḥ	लिखेत likhéta	लिखेयाताम् likhéyātām	लिखेरन् likhéran	लिख्येत likhyéta	लिख्येयाताम् likhyéyātām	लिख्येरन् likhyéran
Second	लिखेः likhéḥ	लिखेतम् likhétam	लिखेत likhéta	लिखेथाः likhéthāḥ	लिखेयाथाम् likhéyāthām	लिखेध्वम् likhédhvam	लिख्येथाः likhyéthāḥ	लिख्येयाथाम् likhyéyāthām	लिख्येध्वम् likhyédhvam
First	लिखेयम् likhéyam	लिखेव likhéva	लिखेमः likhémaḥ	लिखेय likhéya	लिखेवहि likhévahi	लिखेमहि likhémahi	लिख्येय likhyéya	लिख्येवहि likhyévahi	लिख्येमहि likhyémahi
Participles
	लिखत् likhát			लिखमान likhámāna			लिख्यमान likhyámāna

Imperfect: अलिखत् (álikhat), अलिखत (álikhata), अलिख्यत (álikhyata)
	Active			Middle			Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अलिखत् álikhat	अलिखताम् álikhatām	अलिखन् álikhan	अलिखत álikhata	अलिखेताम् álikhetām	अलिखन्त álikhanta	अलिख्यत álikhyata	अलिख्येताम् álikhyetām	अलिख्यन्त álikhyanta
Second	अलिखः álikhaḥ	अलिखतम् álikhatam	अलिखत álikhata	अलिखथाः álikhathāḥ	अलिखेथाम् álikhethām	अलिखध्वम् álikhadhvam	अलिख्यथाः álikhyathāḥ	अलिख्येथाम् álikhyethām	अलिख्यध्वम् álikhyadhvam
First	अलिखम् álikham	अलिखाव álikhāva	अलिखाम álikhāma	अलिखे álikhe	अलिखावहि álikhāvahi	अलिखामहि álikhāmahi	अलिख्ये álikhye	अलिख्यावहि álikhyāvahi	अलिख्यामहि álikhyāmahi

Future: लेखिष्यति (lekhiṣyáti), लेखिष्यते (lekhiṣyáte)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Simple Indicative
Third	लेखिष्यति lekhiṣyáti	लेखिष्यतः lekhiṣyátaḥ	लेखिष्यन्ति lekhiṣyánti	लेखिष्यते lekhiṣyáte	लेखिष्येते lekhiṣyéte	लेखिष्यन्ते lekhiṣyánte
Second	लेखिष्यसि lekhiṣyási	लेखिष्यथः lekhiṣyáthaḥ	लेखिष्यथ lekhiṣyátha	लेखिष्यसे lekhiṣyáse	लेखिष्येथे lekhiṣyéthe	लेखिष्यध्वे lekhiṣyádhve
First	लेखिष्यामि lekhiṣyā́mi	लेखिष्यावः lekhiṣyā́vaḥ	लेखिष्यामः lekhiṣyā́maḥ	लेखिष्ये lekhiṣyé	लेखिष्यावहे lekhiṣyā́vahe	लेखिष्यामहे lekhiṣyā́mahe
Periphrastic Indicative
Third	लेखिता lekhitā́	लेखितारौ lekhitā́rau	लेखितारः lekhitā́raḥ	लेखिता lekhitā́	लेखितारौ lekhitā́rau	लेखितारः lekhitā́raḥ
Second	लेखितासि lekhitā́si	लेखितास्थः lekhitā́sthaḥ	लेखितास्थ lekhitā́stha	लेखितासे lekhitā́se	लेखितासाथे lekhitā́sāthe	लेखिताध्वे lekhitā́dhve
First	लेखितास्मि lekhitā́smi	लेखितास्वः lekhitā́svaḥ	लेखितास्मः lekhitā́smaḥ	लेखिताहे lekhitā́he	लेखितास्वहे lekhitā́svahe	लेखितास्महे lekhitā́smahe
Participles
	लेखिष्यत् lekhiṣyát			लेखिष्याण lekhiṣyā́ṇa

Conditional: अलेकिष्यत् (álekiṣyat), अलेकिष्यत (álekiṣyata)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अलेकिष्यत् álekiṣyat	अलेकिष्यताम् álekiṣyatām	अलेकिष्यन् álekiṣyan	अलेकिष्यत álekiṣyata	अलेकिष्येताम् álekiṣyetām	अलेकिष्यन्त álekiṣyanta
Second	अलेकिष्यः álekiṣyaḥ	अलेकिष्यतम् álekiṣyatam	अलेकिष्यत álekiṣyata	अलेकिष्यथाः álekiṣyathāḥ	अलेकिष्येथाम् álekiṣyethām	अलेकिष्यध्वम् álekiṣyadhvam
First	अलेकिष्यम् álekiṣyam	अलेकिष्याव álekiṣyāva	अलेकिष्याम álekiṣyāma	अलेकिष्ये álekiṣye	अलेकिष्यावहि álekiṣyāvahi	अलेकिष्यामहि álekiṣyāmahi

Aorist: अलेखीत् (álekhīt), अलेखिष्ट (álekhiṣṭa)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	अलेखीत् álekhīt	अलेखिष्टाम् álekhiṣṭām	अलेखिषुः álekhiṣuḥ	अलेखिष्ट álekhiṣṭa	अलेखिषाताम् álekhiṣātām	अलेखिषत álekhiṣata
Second	अलेखीः álekhīḥ	अलेखिष्तम् álekhiṣtam	अलेखिष्ट álekhiṣṭa	अलेखिष्ठाः álekhiṣṭhāḥ	अलेखिषाथाम् álekhiṣāthām	अलेखिढ्वम् álekhiḍhvam
First	अलेखिषम् álekhiṣam	अलेखिष्व álekhiṣva	अलेखिष्म álekhiṣma	अलेखिषि álekhiṣi	अलेखिष्वहि álekhiṣvahi	अलेखिष्महि álekhiṣmahi

Benedictive/Precative: लिख्यात् (likhyā́t), लेखिषीष्ट (lekhiṣīṣṭá)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Optative/Potential
Third	लिख्यात् likhyā́t	लिख्यास्ताम् likhyā́stām	लिख्यासुः likhyā́suḥ	लेखिषीष्ट lekhiṣīṣṭá	लेखिषीयास्ताम् lekhiṣīyā́stām	लेखिषीरन् lekhiṣīrán
Second	लिख्याः likhyā́ḥ	लिख्यास्तम् likhyā́stam	लिख्यास्त likhyā́sta	लेखिषीष्ठाः lekhiṣīṣṭhā́ḥ	लेखिषीयास्थाम् lekhiṣīyā́sthām	लेखिषीध्वम् lekhiṣīdhvám
First	लिख्यासम् likhyā́sam	लिख्यास्व likhyā́sva	लिख्यास्म likhyā́sma	लेखिषीय lekhiṣīyá	लेखिषीवहि lekhiṣīváhi	लेखिषीमहि lekhiṣīmáhi

Perfect: लिलेख (lilékha), लिलेखे (lilékhe)
	Active			Middle/Passive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	लिलेख lilékha	लिलेखतुः lilékhatuḥ	लिलेखुः lilékhuḥ	लिलेखे lilékhe	लिलेखाते lilékhāte	लिलेखिरे lilékhire
Second	लिलेखिथ lilékhitha	लिलेखथुः lilékhathuḥ	लिलेख lilékha	लिलेखिषे lilékhiṣe	लिलेखाथे lilékhāthe	लिलेखिध्वे lilékhidhve
First	लिलेख lilékha	लिलेखिव lilékhiva	लिलेखिम lilékhima	लिलेखे lilékhe	लिलेखिवहे lilékhivahe	लिलेखिमाहे lilékhimāhe
Participles
	लिलेखिवांस् lilékhivāṃs			लिलेखान lilékhāna

Descendants

Helu:
- Dhivehi: ލިޔަނީ‎ (liyanī)
- Sinhalese: ලියනවා (liyanawā)
Khasa Prakrit:
- Dogri: लिखना (likhnā)
- Nepali: लेख्नु (lekhnu)
Magadhi Prakrit:
- Assamese: লিখা (likha)
- Bengali: লেখা (lekha)
- Sylheti: ꠟꠦꠈꠣ (lexá)
Maharastri Prakrit: 𑀮𑀺𑀳𑀇 (lihaï)
Paisaci Prakrit:
- Punjabi:
  Gurmukhi script: ਲਿਖਣਾ (likhṇā)
  
  Shahmukhi script: لِکھنا‎ (likhnā)
Pali: likhati
Sauraseni Prakrit: 𑀮𑀺𑀳𑀤𑀺 (lihadi), *𑀮𑀺𑀔𑀤𑀺 (*likhadi)
- Gujarati: લખવું (lakhvũ)
- Hindustani:
  Hindi: लिखना (likhnā)
  
  Urdu: لکھنا‎ (likhnā)
- Sindhi:
  Devanagari script: लिखणु
  
  Arabic script: لِکَڻُ‎

References

Rix, Helmut, editor (2001), “*rei̯k^(u̯)h₂-”, in Lexikon der indogermanischen Verben [Lexicon of Indo-European Verbs] (in German), 2nd edition, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, →ISBN, page 504
Mayrhofer, Manfred (1992–2001), “REKH”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 457
Beekes, Robert S. P. (2010), “ἐρείκω”, in Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 452
Monier Williams (1899), “लिख्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 901, column 1.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Rix, Helmut, editor (2001), “*rei̯k^(u̯)h₂-”, in Lexikon der indogermanischen Verben [Lexicon of Indo-European Verbs] (in German), 2nd edition, Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, →ISBN, page 504

[2] Mayrhofer, Manfred (1992–2001), “REKH”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 457

[3] Beekes, Robert S. P. (2010), “ἐρείκω”, in Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 452

[4] Monier Williams (1899), “लिख्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 901, column 1.