समर्थ
Hindi
Pronunciation
- (Delhi Hindi) IPA(key): /sə.məɾt̪ʰ/, [s̪ə.məɾt̪ʰ]
Adjective
समर्थ • (samarth) (indeclinable)
References
- McGregor, Ronald Stuart (1993), “समर्थ”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
Sanskrit
Adjective
समर्थ • (sam-artha)
- having a similar or suitable aim or object, having proper aim or force, very forcible or adequate, well answering or corresponding to, suitable or fit for (genitive or compound)
- very strong or powerful, competent, capable of, able to, a match for (genitive, dative, locative, infinitive, or compound; rarely accusative, ablative, or pr. p.)
- वराङ्गनासु समर्थ (varā-ṅganāsu sam-artha) — sexually potent
- having the same sense or meaning (= तुल्यार्थ (tulyā-rtha), एकार्थ (ekā-rtha))
- connected in sense, having the same grammatical construction (= सम्बद्धार्थ (sambaddhā-rtha))
Declension
| Masculine a-stem declension of समर्थ | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | समर्थः (samarthaḥ) | ||
| Gen. sg. | समर्थस्य (samarthasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | समर्थः (samarthaḥ) | समर्थौ (samarthau) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Vocative | समर्थ (samartha) | समर्थौ (samarthau) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Accusative | समर्थम् (samartham) | समर्थौ (samarthau) | समर्थान् (samarthān) |
| Instrumental | समर्थेन (samarthena) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थैः (samarthaiḥ) |
| Dative | समर्थाय (samarthāya) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Ablative | समर्थात् (samarthāt) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Genitive | समर्थस्य (samarthasya) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थानाम् (samarthānām) |
| Locative | समर्थे (samarthe) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थेषु (samartheṣu) |
| Feminine ā-stem declension of समर्थ | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | समर्था (samarthā) | ||
| Gen. sg. | समर्थायाः (samarthāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | समर्था (samarthā) | समर्थे (samarthe) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Vocative | समर्थे (samarthe) | समर्थे (samarthe) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Accusative | समर्थाम् (samarthām) | समर्थे (samarthe) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Instrumental | समर्थया (samarthayā) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थाभिः (samarthābhiḥ) |
| Dative | समर्थायै (samarthāyai) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थाभ्यः (samarthābhyaḥ) |
| Ablative | समर्थायाः (samarthāyāḥ) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थाभ्यः (samarthābhyaḥ) |
| Genitive | समर्थायाः (samarthāyāḥ) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थानाम् (samarthānām) |
| Locative | समर्थायाम् (samarthāyām) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थासु (samarthāsu) |
| Neuter a-stem declension of समर्थ | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | समर्थम् (samartham) | ||
| Gen. sg. | समर्थस्य (samarthasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | समर्थम् (samartham) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Vocative | समर्थ (samartha) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Accusative | समर्थम् (samartham) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Instrumental | समर्थेन (samarthena) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थैः (samarthaiḥ) |
| Dative | समर्थाय (samarthāya) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Ablative | समर्थात् (samarthāt) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Genitive | समर्थस्य (samarthasya) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थानाम् (samarthānām) |
| Locative | समर्थे (samarthe) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थेषु (samartheṣu) |
Descendants
- Thai: สามารถ (sǎa-mâat) (samad)
Noun
समर्थ • (sam-artha) m
- a word which has force or meaning, significant word
- the construction or coherence of words in a significant sentence
Declension
| Masculine a-stem declension of समर्थ | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | समर्थः (samarthaḥ) | ||
| Gen. sg. | समर्थस्य (samarthasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | समर्थः (samarthaḥ) | समर्थौ (samarthau) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Vocative | समर्थ (samartha) | समर्थौ (samarthau) | समर्थाः (samarthāḥ) |
| Accusative | समर्थम् (samartham) | समर्थौ (samarthau) | समर्थान् (samarthān) |
| Instrumental | समर्थेन (samarthena) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थैः (samarthaiḥ) |
| Dative | समर्थाय (samarthāya) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Ablative | समर्थात् (samarthāt) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Genitive | समर्थस्य (samarthasya) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थानाम् (samarthānām) |
| Locative | समर्थे (samarthe) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थेषु (samartheṣu) |
Noun
समर्थ • (sam-artha) n
- ability, competence (compare समर्थयुक्त (sam-artha-yukta))
- conception, intelligibility (compare दुह्समर्थ (duh-sam-artha)
Declension
| Neuter a-stem declension of समर्थ | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | समर्थम् (samartham) | ||
| Gen. sg. | समर्थस्य (samarthasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | समर्थम् (samartham) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Vocative | समर्थ (samartha) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Accusative | समर्थम् (samartham) | समर्थे (samarthe) | समर्थानि (samarthāni) |
| Instrumental | समर्थेन (samarthena) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थैः (samarthaiḥ) |
| Dative | समर्थाय (samarthāya) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Ablative | समर्थात् (samarthāt) | समर्थाभ्याम् (samarthābhyām) | समर्थेभ्यः (samarthebhyaḥ) |
| Genitive | समर्थस्य (samarthasya) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थानाम् (samarthānām) |
| Locative | समर्थे (samarthe) | समर्थयोः (samarthayoḥ) | समर्थेषु (samartheṣu) |
Descendants
- Telugu: సమర్థుడు (samarthuḍu)
References
- Monier Williams (1899), “समर्थ”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1156.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.