խարխափեմ
Old Armenian
Etymology
The origin is uncertain. Ačaṙean compares with շարշափիւն (šaršapʿiwn), թարթափիմ (tʿartʿapʿim), գարգափ (gargapʿ), սարսափ (sarsapʿ), կարկափեմ (karkapʿem). According to J̌ahukyan, a sound-symbolic formation.
Note also Mingrelian ხორხაფი (xorxapi, “to rub against something”).
Verb
խարխափեմ • (xarxapʿem)
- (intransitive) to feel or grope about to find a thing or one's way, like a blind man
- (intransitive, of leaves) to tremble, to shake, to rustle
- Synonym: խարշափեմ (xaršapʿem)
- 5th century, Bible, Leviticus 26.36:[2]
- […] եւ հալածեսցէ զնոսա ձայն տերեւոյ խարխափելոյ (var. խարշափելոյ) […]
- […] ew halacescʿē znosa jayn terewoy xarxapʿeloy (var. xaršapʿeloy) […]
- Translation by New English Translation of the Septuagint
- […] and the sound of a driven leaf shall put them to flight […]
- […] եւ հալածեսցէ զնոսա ձայն տերեւոյ խարխափելոյ (var. խարշափելոյ) […]
Usage notes
- In Job, translates Ancient Greek ψηλαφήσαισαν (psēlaphḗsaisan).
- In Leviticus, translates Ancient Greek φερομένου (pheroménou).
Conjugation
active
| infinitive | խարխափել (xarxapʿel) | participle | խարխափեցեալ, խարխափեալ (xarxapʿecʿeal, xarxapʿeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | խարխափեց- (xarxapʿecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խարխափեմ (xarxapʿem) | խարխափես (xarxapʿes) | խարխափէ (xarxapʿē) | խարխափեմք (xarxapʿemkʿ) | խարխափէք (xarxapʿēkʿ) | խարխափեն (xarxapʿen) | |
| imperfect | խարխափէի, խարխափեի* (xarxapʿēi, xarxapʿei*) | խարխափէիր, խարխափեիր* (xarxapʿēir, xarxapʿeir*) | խարխափէր (xarxapʿēr) | խարխափէաք, խարխափեաք* (xarxapʿēakʿ, xarxapʿeakʿ*) | խարխափէիք, խարխափեիք* (xarxapʿēikʿ, xarxapʿeikʿ*) | խարխափէին, խարխափեին* (xarxapʿēin, xarxapʿein*) | |
| aorist | խարխափեցի (xarxapʿecʿi) | խարխափեցեր (xarxapʿecʿer) | խարխափեաց (xarxapʿeacʿ) | խարխափեցաք (xarxapʿecʿakʿ) | խարխափեցէք, խարխափեցիք (xarxapʿecʿēkʿ, xarxapʿecʿikʿ) | խարխափեցին (xarxapʿecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խարխափիցեմ (xarxapʿicʿem) | խարխափիցես (xarxapʿicʿes) | խարխափիցէ (xarxapʿicʿē) | խարխափիցեմք (xarxapʿicʿemkʿ) | խարխափիցէք (xarxapʿicʿēkʿ) | խարխափիցեն (xarxapʿicʿen) | |
| aorist | խարխափեցից (xarxapʿecʿicʿ) | խարխափեսցես (xarxapʿescʿes) | խարխափեսցէ (xarxapʿescʿē) | խարխափեսցուք (xarxapʿescʿukʿ) | խարխափեսջիք (xarxapʿesǰikʿ) | խարխափեսցեն (xarxapʿescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | խարխափեա՛ (xarxapʿeá) | — | — | խարխափեցէ՛ք (xarxapʿecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | խարխափեսջի՛ր (xarxapʿesǰír) | — | — | խարխափեսջի՛ք (xarxapʿesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ խարխափեր (mí xarxapʿer) | — | — | մի՛ խարխափէք (mí xarxapʿēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
Alternative forms
- խարխաբեմ (xarxabem)
Derived terms
- խարխափ (xarxapʿ)
- խարխափանք (xarxapʿankʿ)
- խարխափումն (xarxapʿumn)
Descendants
- → Armenian: խարխափել (xarxapʿel) (learned)
References
- Cox, Claude E. (2006) Armenian Job: reconstructed Greek text, critical edition of the Armenian with English translation (Hebrew University Armenian studies; 8), Leuven – Paris – Dudley, MA: Peeters, page 74
- Zēytʿunean A. S., editor (1993) Girkʿ Łewtacʿwocʿ [Book of Leviticus] (Hay hnaguyn tʿargmanakan hušarjanner; 4), critical text, Antelias: Holy See of Cilicia, page 87
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1973), “խարխափ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume II, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 346a
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “խարխափեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Džaukjan, G. B. (1967) Очерки по истории дописьменного периода армянского языка [An Outline of the History of the Pre-Literary Period of the Armenian Language] (in Russian), Yerevan: Academy Press, pages 111, 203, 310
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “խարխափ”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 321b
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “խարխափեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.