պատմեմ
Old Armenian
Etymology
Borrowed from a Middle Iranian [Term?] cognate of Persian پیمودن (peymudan, “to measure”).[1][2][3][4][5] See it for more.
There has been some scepticism about this etymology due to the combining form -պատում (-patum) and the difference in meaning,[6][7] but the combining form can be explained as a back-formation from պատմ- (patm-), and the sense development can be explained as "to measure words, to weigh one's words" → "to speak in a measured, controlled or truthful way".[8] The same sense development is seen in the Tajik cognate паймудан (paymudan, “to measure; to relate, tell, narrate”).
Verb
պատմեմ • (patmem)
- (transitive) to relate, tell, narrate, recount
- 5th century, Bible, Matthew 8.33:
- Եւ խոզարածքն փախեան, եւ երթեալ ի քաղաքն պատմեցին զամենայն, եւ զիրս դիւահարացն:
- Ew xozarackʿn pʿaxean, ew ertʿeal i kʿałakʿn patmecʿin zamenayn, ew zirs diwaharacʿn:
- Those tending the pigs ran off, went into the town and reported all this, including what had happened to the demon-possessed men.
- Եւ խոզարածքն փախեան, եւ երթեալ ի քաղաքն պատմեցին զամենայն, եւ զիրս դիւահարացն:
Usage notes
Has the combining form -պատում (-patum).
Conjugation
active
| infinitive | պատմել (patmel) | participle | պատմեցեալ, պատմեալ (patmecʿeal, patmeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | պատմեց- (patmecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմեմ (patmem) | պատմես (patmes) | պատմէ (patmē) | պատմեմք (patmemkʿ) | պատմէք (patmēkʿ) | պատմեն (patmen) | |
| imperfect | պատմէի, պատմեի* (patmēi, patmei*) | պատմէիր, պատմեիր* (patmēir, patmeir*) | պատմէր (patmēr) | պատմէաք, պատմեաք* (patmēakʿ, patmeakʿ*) | պատմէիք, պատմեիք* (patmēikʿ, patmeikʿ*) | պատմէին, պատմեին* (patmēin, patmein*) | |
| aorist | պատմեցի (patmecʿi) | պատմեցեր (patmecʿer) | պատմեաց (patmeacʿ) | պատմեցաք (patmecʿakʿ) | պատմեցէք, պատմեցիք (patmecʿēkʿ, patmecʿikʿ) | պատմեցին (patmecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմիցեմ (patmicʿem) | պատմիցես (patmicʿes) | պատմիցէ (patmicʿē) | պատմիցեմք (patmicʿemkʿ) | պատմիցէք (patmicʿēkʿ) | պատմիցեն (patmicʿen) | |
| aorist | պատմեցից (patmecʿicʿ) | պատմեսցես (patmescʿes) | պատմեսցէ (patmescʿē) | պատմեսցուք (patmescʿukʿ) | պատմեսջիք (patmesǰikʿ) | պատմեսցեն (patmescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | պատմեա՛ (patmeá) | — | — | պատմեցէ՛ք (patmecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | պատմեսջի՛ր (patmesǰír) | — | — | պատմեսջի՛ք (patmesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ պատմեր (mí patmer) | — | — | մի՛ պատմէք (mí patmēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | պատմել, պատմիլ* (patmel, patmil*) | participle | պատմեցեալ, պատմեալ (patmecʿeal, patmeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | պատմեց- (patmecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմիմ (patmim) | պատմիս (patmis) | պատմի (patmi) | պատմիմք (patmimkʿ) | պատմիք (patmikʿ) | պատմին (patmin) | |
| imperfect | պատմէի (patmēi) | պատմէիր (patmēir) | պատմէր, պատմիւր (patmēr, patmiwr) | պատմէաք (patmēakʿ) | պատմէիք (patmēikʿ) | պատմէին (patmēin) | |
| aorist | պատմեցայ (patmecʿay) | պատմեցար (patmecʿar) | պատմեցաւ (patmecʿaw) | պատմեցաք (patmecʿakʿ) | պատմեցայք (patmecʿaykʿ) | պատմեցան (patmecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | պատմիցիմ (patmicʿim) | պատմիցիս (patmicʿis) | պատմիցի (patmicʿi) | պատմիցիմք (patmicʿimkʿ) | պատմիցիք (patmicʿikʿ) | պատմիցին (patmicʿin) | |
| aorist | պատմեցայց (patmecʿaycʿ) | պատմեսցիս (patmescʿis) | պատմեսցի (patmescʿi) | պատմեսցուք (patmescʿukʿ) | պատմեսջիք (patmesǰikʿ) | պատմեսցին (patmescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | պատմեա՛ց (patmeácʿ) | — | — | պատմեցարո՛ւք (patmecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | պատմեսջի՛ր (patmesǰír) | — | — | պատմեսջի՛ք (patmesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ պատմիր (mí patmir) | — | — | մի՛ պատմիք (mí patmikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- անպատմաբար (anpatmabar)
- անպատմական (anpatmakan)
- անպատմապէս (anpatmapēs)
- անպատմելի (anpatmeli)
- անպատում (anpatum)
- աշխարհապատում (ašxarhapatum)
- առակապատում (aṙakapatum)
- առաջնապատում (aṙaǰnapatum)
- առասպելապատում (aṙaspelapatum)
- աստուածապատում (astuacapatum)
- արարածապատում (araracapatum)
- արարչապատում (ararčʿapatum)
- արդարապատում (ardarapatum)
- արտապատմեմ (artapatmem)
- արտապատմութիւն (artapatmutʿiwn)
- աւետարանապատում (awetaranapatum)
- բազմապատում (bazmapatum)
- բանապատմութիւն (banapatmutʿiwn)
- բարձրապատում (barjrapatum)
- դժուարապատմելի (džuarapatmeli)
- դժուարապատմութիւն (džuarapatmutʿiwn)
- դժուարապատում (džuarapatum)
- դիւրապատում (diwrapatum)
- երկայնապատում (erkaynapatum)
- երկարապատում (erkarapatum)
- ըղձապատում (əłjapatum)
- իմաստապատում (imastapatum)
- ինքնապատում (inkʿnapatum)
- իսկապատում (iskapatum)
- խառնապատում (xaṙnapatum)
- կանխապատմութիւն (kanxapatmutʿiwn)
- կարճապատում (karčapatum)
- համայնապատում (hamaynapatum)
- հանգիտապատում (hangitapatum)
- հաւաստապատում (hawastapatum)
- հիապատում (hiapatum)
- հնապատմութիւն (hnapatmutʿiwn)
- հնապատում (hnapatum)
- հոգեպատմող (hogepatmoł)
- հոգեպատմութիւն (hogepatmutʿiwn)
- հոգեպատում (hogepatum)
- հոգիապատում (hogiapatum)
- հրաշապատում (hrašapatum)
- ճարտարապատում (čartarapatum)
- ճշգրտապատում (čšgrtapatum)
- ճշմարտապատմութիւն (čšmartapatmutʿiwn)
- ճշմարտապատում (čšmartapatum)
- մանրապատում (manrapatum)
- մատենապատում (matenapatum)
- մեծապատում (mecapatum)
- յաճախապատում (yačaxapatum)
- յայտապատում (yaytapatum)
- յառաջապատմեմ (yaṙaǰapatmem)
- յառաջապատում (yaṙaǰapatum)
- յատկապատում (yatkapatum)
- յստակապատում (ystakapatum)
- նախապատմելի (naxapatmeli)
- նախապատմեմ (naxapatmem)
- նախապատմութիւն (naxapatmutʿiwn)
- նախապատում (naxapatum)
- նորապատում (norapatum)
- շարապատմեմ (šarapatmem)
- շնորհապատում (šnorhapatum)
- ողջունապատում (ołǰunapatum)
- ուղղապատում (ułłapatum)
- պատմաբան (patmaban)
- պատմաբանեմ (patmabanem)
- պատմաբանիչ (patmabaničʿ)
- պատմաբանող (patmabanoł)
- պատմաբանութիւն (patmabanutʿiwn)
- պատմագիր (patmagir)
- պատմագով (patmagov)
- պատմագրական (patmagrakan)
- պատմագրապէս (patmagrapēs)
- պատմագրեմ (patmagrem)
- պատմագրող (patmagroł)
- պատմագրութիւն (patmagrutʿiwn)
- պատմադրութիւն (patmadrutʿiwn)
- պատմած (patmac)
- պատմակից (patmakicʿ)
- պատմարան (patmaran)
- պատմաւոր (patmawor)
- պատմիչ (patmičʿ)
- պատմող (patmoł)
- պատմողաբան (patmołaban)
- պատմողաբար (patmołabar)
- պատմողական (patmołakan)
- պատմութիւն (patmutʿiwn)
- սուտապատում (sutapatum)
- ստապատում (stapatum)
- ստուգապատում (stugapatum)
- վերապատմեմ (verapatmem)
- վիպապատում (vipapatum)
- քրիստոսապատում (kʿristosapatum)
- օրինապատում (ōrinapatum)
Related terms
- պայման (payman)
Descendants
- Armenian: պատմել (patmel)
References
- Windischmann, Friedrich (1846) Über die Grundlage des Armenischen im arischen Sprachstamme (in German), München: Königlich-Bayerische Akad. der Wiss., pages 42–43
- Lagarde, Paul de (1854) Zur Urgeschichte der Armenier: ein philologischer Versuch (in German), Berlin: W. Hertz, page 9
- Müller, Friedrich (1863), “Beiträge zur Lautlehre der armenischen Sprache III”, in Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Classe (in German), volume 42, page 250
- Müller, Friedrich (1864), “Beiträge zur Kenntniss der neupersischen Dialekte II. Kurmânǵî-Dialekt der Kurdensprache”, in Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-Historische Classe (in German), volume 46, page 463
- Hübschmann, Heinrich (1877), “Ueber die stellung des armenischen im kreise der indogermanischen sprachen”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen (in German), volume 23, issue 1, page 19 of 5–49
- Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 224
- Ačaṙean, Hračʿeay (1979), “պատում”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume IV, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, page 51ab
- Belardi, Walter (1961), “Sull’origine delle voci armene antiche inizianti con -pat”, in Handes Amsorya (in Italian), volume 75, issue 10–12, columns 622–623
Further reading
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “պատմեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- J̌ahukyan, Geworg (2010), “պատմել”, in Vahan Sargsyan, editor, Hayeren stugabanakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), Yerevan: Asoghik, page 627a
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “պատմեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.