sprawa

Deverbal from sprawic.

• IPA^(key): /ˈsprava/
• Hyphenation: spra‧wa

sprawa f

1. affair, issue (something which needs to be taken care of or resolved, or area of interest)
   • 2013, Pomerania‎, number 11, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, page 8:

     Je to òpòwiéść ò drãdżich sprawach, […]

     This is a story about difficult issues, […]

• Stefan Ramułt (1893), “sprava”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego, page 201
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011), “sprawa”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi
• “sprawa”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Deverbal from sprawić. First attested in the early 15th century.

sprawa f

1. administration
   • 1448–1450, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Franciszek Piekosiński, published 1895, page 107:

     Pakli w tey tho opyecze albo sprawye (in ipso regimine) dzyatek swogich... schkodna... nalezyona bi bila (sc. matka)..., ta tho opyeka... od ney ma bicz oddalyona

     Pakli w tej to opiece albo sprawie (in ipso regimine) dziatek swojich... szkodna... naleziona by była (sc. matka)..., ta to opieka... od niej ma być oddalona

2. justification
   • 1439, Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎, volume XII, published 1868, page 71:

     Iustificatio al. sprawa coram magnifico Iohanne, castellano Halicensi

     Iustificatio al. sprawa coram magnifico Iohanne, castellano Halicensi

   • 15th century, Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, published 1874-1891, page 320:

     Quod ceci pagani... sciunt dare rationem et aliqualem satisfaccionem spravą

     Quod ceci pagani... sciunt dare rationem et aliqualem satisfaccionem sprawę

3. agreement, understanding, deal
   • 1449, Rocznik Towarzystwa Heraldycznego, number 122, published 1910:

     Wenczeslao ius dedit ad concordiam vlg. na ssprawa

     Wenczeslao ius dedit ad concordiam vlg. na sprawę

4. action
   • 15th century, Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności, volume I, published 1880, page 151:

     Otho ya... przystapąya do czyala svyatego boga..., kthore szya *poczalu spravą dvcha svyatego

     Oto ja... przystępuję do ciała świętego Boga..., ktore sie poczęło sprawą Ducha Świętego

5. appearance, look (way something looks; personal presence)
   • 1477, Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume II, published 1901, page 324:

     Sic et nos... videntes in sacramento disposicionem, sprava, panis, credamus esse carnem non mortuam sed viuam

     Sic et nos... videntes in sacramento disposicionem, sprawę, panis, credamus esse carnem non mortuam sed viuam

6. rectification
7. law
   • Fifteenth century, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, Ludwik Bernacki, published 1930, Deut 33, 10:

     Smowø twø zachowali, sødy twe, o Iakobye, a *sprawa twa (legem tuam), o Israel!

     Smowę twą zachowali, sądy twe, o Jakobie, a sprawa twa (legem tuam), o Israel

8. affair, issue (something which needs to be taken care of or resolved, or area of interest)
   • 15th century, Najstarszy zbiór przywilejów i wilkierzy miasta Krakowa‎, Stanisław Estreicher, published 1936, page 47:

     Ich swere..., daz ich... meyn gewerbe, sprawy, was mir von den herren befoln wirt, getrewlich vnd recht werben wil

     Ich swere..., daz ich... meyn gewerbe, sprawy, was mir von den herren befoln wirt, getrewlich vnd recht werben wil

9. (in the phrase, do sprawy) ready to use
   • 1408, Księga ziemi czerskiej 1404-1425. Liber terrae Cernensis‎, Jan Tadeusz Lubomirski, published 1879, page 133:

     Ipse surgens metquintus cum bellistis do sprawy et gladiis evaginatis voluit ipsum interficere

     Ipse surgens metquintus cum bellistis do sprawy et gladiis evaginatis voluit ipsum interficere

• > Polish: sprawa (inherited)

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “sprawa”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish sprawa. By surface analysis, a deverbal from sprawić. First attested in the early 15th century.[1]

• IPA^(key): /ˈspra.va/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ava
• Syllabification: spra‧wa
• Homophone: z prawa

sprawa f (diminutive sprawka, augmentative sprawina)

1. issue, affair, matter, business, thing (something which needs to be taken care of or resolved, or area of interest)

   Mam sprawę do ciebie. ― I have something/a matter to discuss with you.

   To, z kim wczoraj jadłaś obiad, nie jest moją sprawą. ― Whom you ate lunch with yesterday is none of my business.

   mieć sprawę ― to have business/a matter

   • 2023 February 28, Szymon Żurawski, “Dramat landlorda. Pozbawiona moralności lokatorka chce zwrotu kaucji”, in ASZdziennik‎, Warszawa:

     W takich poważnych sprawach nie mozemy pozwolić sobie na ryzyko.

     In such serious matters we cannot allow risk.

2. (law) case (legal proceeding) [+ przeciw (dative)] or [+ przeciwko (dative) = against whom], [+ o (accusative) = what kind of case]

   mieć sprawę ― to have a case

   • 1844, August Heylman, Rys processu dyscyplinarnego sądowego‎, page 7:

     Przeciwnie pociąganie dyscyplinarne urzędników i officyalistów wydziało sądowego […] nawet objawia się w trzech odmiennych formach ustalonych, które pod następującemi tytułami objąć należy, jako to: […] c, pociąganie sędziego do sprawy czyli do wynagrodzenia szkód wszelakich (prise a partie).

     On the contrary, the disciplinary prosecution of burueacrats and officials of the court department […] even manifests itself in three different established forms, which should be included under the following titles, as: […] c, involving a judge to case that is to compensate for all kinds of damages (prise a partie).

   • 1920, Służba śledcza : podręcznik dla użytku policji państwowej.‎, page 30:

     Przy doniesieniach podejrzanych, gdzie motywy przestępstwa nie są jasne, nie można pracować w jednym kierunku, t. j. szukać dowodów przeciw podejrzanemu, lecz należy zbadać gruntownie wszystkie okoliczności, które tę sprawę mogą wyświetlić.

     In the case of suspects' reports where the motives of the crime are not clear, one cannot work in one direction, i.e. look for evidence against the suspect, but it is necessary to thoroughly investigate all circumstances that may shed light on this case.

   • 2006, “ROZMAITOŚCI Z REGIONU”, in Gazeta Poznańska‎, Oficyna Wydawnicza Wielkopolski:

     Początki sprawy sięgają czerwca ubiegłego roku, kiedy Marian K. wybrał się do zaprzyjaźnionej z Krobią holenderskiej gminy Schinnen.

     The beginnings of the case date back to June last year, when Marian K. went to the Dutch commune of Schinnen, which was friends with Krobia.

3. (literary) cause (difficult, important, or lofty task)
   • 1946, Jan Brzechwa, Akademia pana Kleksa‎, Siedmioróg:

     Trzeba go było za wszelką cenę na jakiś czas unieszkodliwić, dlatego też poświęciłem się dla dobra sprawy i zaproponowałem mu, aby poszedł ze mną do parku na szczygły.

     It was necessary to neutralize him for some time at all costs, so I sacrificed myself for the sake/good of the cause and I suggested that he go with me to the park for goldfinches.

   • 1980, Jerzy Krzysztoń, Obłęd‎, PIW:

     Oczywiście tak było trzeba i nadal jestem gotów służyć sprawie, ale może raz wreszcie po swojemu...

     Of course, it was necessary and I am still ready to serve the cause, but maybe for once, finally in my own way...

   • 1995, Michowicz Waldemar, Historia dyplomacji polskiej‎, PWN:

     Podkreślano szczególnie jego ofiarność dla sprawy narodowej w latach wojny.

     His dedication to the national cause during the war years was particularly emphasized.

   • 1993, Mieczysław Abramowicz, “GROŹNA ULICA”, in Gazeta Wyborcza‎, Agora S.A.:

     Takie spekulacje nie służą sprawie.

     Such speculations do not serve the cause.

4. matter (approximate amount or extent)

   Synonym: kwestia

   • 1996, Marcin Ryszkiewicz, Przepis na człowieka‎, CiS:

     Czy decyduje o tym różnica fizyczna, czy psychiczna, czy jest to może sprawa przypadku?

     Is it a physical difference or a psychological one, or is it a matter of chance?

   • 2000, Roman Antoszewski, Kariera na trzy karpie morskie‎, Philip Wilson:

     Zdziwił mnie ten niespodziewany patos, poruszyłem się niespokojnie i powiedziałem, że to przesada, o sercu lekarz nic nie mówił, to tylko sprawa czasu i wszystko będzie dobrze.

     I was surprised by this unexpected pathos, I moved uneasily and said it was an exaggeration, the doctor didn't say anything about the heart, it was just a matter of time and everything would be fine.

   • 2000, Joanna Skrzypczak; Beata Tobiasz, “Policja zatrzymała wandali, którzy zniszczyli groby przy ul. Smętnej Szatan król”, in Gazeta Wrocławska‎, number 19/02:

     Nie da się ukryć, że była to dla nas sprawa honoru. Zatrzymanym grozi kara do ośmiu lat pozbawienia wolności.

     There is no denying that it was a matter of honor for us. The detainees face a penalty of up to eight years in prison.

   • 2002, Wasz wędkarz na emeryturze, “PORADY STAREGO WĘDKARZA”, in Dwutygodnik Szczecinecki Temat‎, number 329:

     Od żywca wolę rybi filet. Ale to rzecz jasna, sprawa gustu.

     I prefer fish fillet to live. But that's obviously a matter of taste.

5. (obsolete) order

   Synonyms: ład, porządek

   • 1803-1805, Julian Ursyn Niemcewicz, Pisma rozmaite współczesnych wierszem i prozą‎, volume 2, Bajki, page 254:

     Z pełnego wprzód owocow sadu zrobili puszcze bez spra­wy i ładu.

     From an orchard full of fruit, they made forests without arrangement and without order.

   • 1823, Adam Mickiewicz, Grażyna‎, page 34:

     Wali się zbrojna w ślady jego tłuszcza, ale się wodze dziwią, że tym razem wojsko bez sprawy lada jako puszcza.

     Armed in the footsteps of his mob they fall, but the leaders are surprised that this time the army without any kind of order and is like wasteland.

   • 1886, Henryk Sienkiewicz, Potop‎, volume 1-6:

     Wreszcie przyprowadził pan hetman wszy­stko wojsko do sprawy i począł porządnie na­stępować.

     Finally the sir hetman brought his entire army into order and started to perform decently.

   • 1923, Tadeusz Korzon, Dzieje wojen i wojskowości w Polsce‎, volume 2, page 148:

     Chodkiewicz musiał cofnąć się za górę, trzymać wojsko przez całą niedzielę w sprawie.

     Chodkiewicz had to retreat behind the mountain, keep his army for all of Sunday in order.

6. (obsolete) doing; action, deed

   Synonym: czyn

   • 1618, Aristoteles, Sebastian Petrycy z Pilzna, transl., Ethyki Aristotelesowey, To Iest Iako sie każdy ma naswiecie rządzic. Z dokladem Ksiąg Dziesięciorga Pierwsza Częsc, W ktorey Pięcioro Ksiąg [...]. Przydatki też są położone na końcu Kśiąg każdych, dla gruntownieyszego rzeczy w Kśięgach tknionych wyrozumienia, częśćią dla zaostrzenia dowćipow buynieyszych, potrzebne. Przez Doktora Sebastiana Petricego Medyka.‎, page 12:

     Ćwiczenie zowiem/wselakie powtorzenie spraw

     Any repetition of actions/We call practice

   • 1773, Gracjan Piotrowski, Satyr przeciwko zdaniom y zgorszeniom wieku naszego‎, volume I, za powodem Satyra Jana Kochanowskiego, xiążęcia naszych poetow, który się na końcu Satyr kładzie, page 36:

     Był chromy, głupi, leniwy, plugawy i żadnej godnej człeka nie uczynił sprawy.

     He was lame, stupid, lazy, vile, and did no dignified person's deed.

   • 1835, Franciszek Karpiński, Pieśni. Dzieła wierszem i prozą, volume 1, page 231:

     Wszystkie na­sze dzienne sprawy przyjm litośnie, Boże pra­wy.

     Take all of our daily actions with mercy, righteous Lord.

   • 1885, Bolesław Prus (Aleksander Głowacki), Placówka‎, published 1935, page 36:

     Świętych pańskich sporo na ścianach; łóżko ma­lowane, jest podłoga i badylki na oknie. Pewnie to wasza sprawa, kumo?

     There are many of your saints on the walls; the bed is painted, there's the floor and stems are by the window. Surely this is your doing, mate?

   • 1952, Henryk Rzewuski, Julian Tuwim, editor, Polska nowela fantastyczna, volume 1, Ja gorę, page 86:

     Aż mi przychodzi na myśl: a czy nie złego ducha w tym sprawa?

     It occured to me: is this not some evil spirit's doing?

7. (obsolete) behavior

   Synonym: zachowanie

8. (obsolete) result, effect

   Synonym: skutek

9. (obsolete) cultivation

   Synonym: uprawa

10. (obsolete, hunting) insides, organs, entrails

    Synonym: wnętrzności

11. (obsolete) ability to do something

    Synonym: zdolność

    1. (obsolete, by extension) profession
    2. (obsolete, by extension) functionality, ability to work

       Synonym: funkcyjność

    3. (obsolete, by extension) speech, ability to talk

       Synonym: mowa

12. (obsolete) account, report
    • 1785, Franciszek Zabłocki, Małżonkowie pojednani, czyli przesąd modny. Komedia w 5 aktach, z francuskiego p. de La Chaussée wolne tłumaczenie, page 195:

      Żadnej z kroków waćpani nie wymagam sprawy!

      I don't require any of the accounts from your steps!

    • 1857-1869, Karol Szajnocha, Szkice historyczne‎^{, , ,} , volume III, page 163:

      Dnia 23 maja zaczęto [obrady sejmowe] od sposobu zaprzysiężenia deputatów do słuchania sprawy z negocjacyj dy­plomatycznych.

      On May 23, [the Seym proceedings] began with the method of swearing in the deputies to listen to the report of diplomatic negotiations.

    • 1909, Julian Ursyn Niemcewicz, J. U. Niemcewicza Pamiętniki z 1830-1831 roku‎, page 76:

      Od naocznego świadka, p, Konstantego Zamoyskiego, taką mam sprawę o wczorajszym na prawym skrzydle naszym popłochu.

      From an eyewitness, Mr. Konstanty Zamoyski, I have this report about yesterday's panic in our right wing.

    • 1937, Bolesław Piach, Nas jest więcej‎, page 31:

      Obszernie zdawała spra­wę ze wszystkiego, co tego dnia zaszło w szkole.

      She was giving an extensive account of everything that happened at school that day.

    • 1949, Fryderyk Chopin, Wybór listów, page 15:

      Spodziewam się, żem Ci już spra­wę zdał z przepędzonego czasu dwutygodniowe­go.

      I expect that I have already given you the report on the two weeks spent.

    • 1950, Stanisław Wygodzki, Widzenie: opowiadania, page 55:

      Zdaliśmy sprawę z przebiegu roz­mowy.

      We presented the account of the course of the conversation.

    zdawać/zdać sprawę ― to present a report/to give an account

    Synonyms: sprawozdanie, raport

13. (obsolete, finance) account (registry of pecuniary transactions)

    Synonym: rachunek

14. (obsolete, chemistry) chemical process

    Synonym: proces chemiczny

    sprawy żywotne ― organic chemical processes

    • 1869, Szymon Portner, O działaniu soli potażowych na krążenie krwi : rozprawa‎, page 2:

      Wiemy teraz, że sprawy żywotne o ile są przywiązane do materyalnych atomów, podlegają tym samym prawom co i inne zjawiska świata martwego, uważamy teraz samą chorobę jako sprawę, jako nierozerwany szereg przeczyn i skutków, które powstają, działa i giną w ten sam sposób, jak prawidłowe objawy życia.

      We now know that organic chemical processes, insofar as they are attached to material atoms, are subject to the same laws as other phenomena of the inanimate world, we now regard disease itself as an affair, as an unbroken series of actions and effects, which arise, act, and die in the same way, as normal signs of life.

    • 1881, Ateneum‎, J. Noskowski, page 97:

      Ponieważ społeczeństwo posiada wszystkie cechy organizmu zwierzęcego; ponieważ wszystkie objawy jego życia mają ten sam charakter co i objawy życia zwierzęcego: przeto tak cały ustrój jego, jak i sprawy żywotne muszą powstawać i i dokonywać się samorzutnie tak jak się wytwarza organizm żyjący, jak się odbywają wszelkie fizyologiczne czynności.

      Because society has all the characteristics of an animal organism; because all the symptoms of its life have the same character as those of animal life: therefore, its whole system as well as chemical processes must arise and take place spontaneously, just as a living organism is produced, as all physiological processes take place activities.

    • 1908, Władysław Mieczysław Kozłowski, Światłoczułość jądra i jego wpływ na procesy odżywcze w komórce = (Phototaxie du noyau cellulaire et son rôle dans le procès d'assimilation)‎, page 206:

      Cała sprawa jest skończona, wszystkie pyrenoidy połączone są z jądrem, bądź bezpośrednio przez pośrednictwo innych pyrenoidów.

      The entire chemical process is finished, all of the pyrenoids are connected with a nucleus, either directly or through other pyrenoids.

15. (obsolete, theater) act (division of a theatrical performance)

    Synonym: akt

    • 1841, Kazimierz Władysław Wójcicki, Teatr starożytny w Polsce Kazimiérza Władysława Wojcickiego‎^, , volume 1, page 290:

      Sprawa IV złożona z 6 części, czyli scen.

      Act 4 composed of 6 parts, in other words scenes.

    • 1851-1852, Wacław Aleksander Maciejowski, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830‎^{, ,} , volume 3, pages 1, 17:

      W biblio­tece kórnickiej jest broszura ćwiartkowa […] obejmująca dialog podzielony na sprawy (akty).

      In the Kórnik library there is a quarter broshure […] containing dialog divided into acts (acts).

16. (obsolete) sex

    Synonyms: seks, stosunek płciowy

17. (obsolete) battle, fight, war

    Synonyms: bitwa, walka

    • 1798, Ignacy Kraciski, “Życia zacnych mężów, z Plutarcha”, in Co tydzień, number 14, page 189:

      Wysyłano więc przeciw niemu [Hannibalowi] wojska, ale wodzowie mie­li się na ostrożności, żeby do sprawy nie przy­szło.

      And so militaries were sent against him [Hannibal), but the leaders were wary to let it come to battle.

    • 1924, Artur Śliwiński, Jan Sobieski, page 141:

      Nim wróg zdążył stanąć do sprawy, już jeźdź­cy polscy, rozpędziwszy konie, wpadli do obo­zu.

      Before the enemy managed to square off in the battle, polish riders, having scattered their horses, already had landed at the camp.

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), sprawa is one of the top 10,355 most used words in Polish, appearing 77 times in scientific texts, 243 times in news, 335 times in essays, 114 times in fiction, and 114 times in plays, totaling 883 times, making it the 47th most common word in a corpus of 500,000 words.[2]

• sprawa in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• sprawa in Polish dictionaries at PWN
• “sprawa”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish], 2010-2022
• “SPRAWA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 10.07.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807-1814), “sprawa”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “sprawa”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “sprawa”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 343
• Brückner, Aleksander (1927), “sprawa”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• M. Arcta Słownik Staropolski/Sprawa on the Polish Wikisource.Wikisource ^pl

Deverbal from sprawić.

• IPA^(key): /ˈspra.va/
• Syllabification: spra‧wa

sprawa f

1. affair, issue (something which needs to be taken care of or resolved, or area of interest)
   • 2017, Waldemar Szymczyk, editor, Gotyk po godce‎, →ISBN, archived from the original on 12 November 2022, page 121:

     Eelis, kogoś ty nom tu przykludził? Cołki dzień pod sklepym piwsko żłopie i się wcisko do nie swoich spraw.

     Eelis, who did you bring to us here? We've been standing by the store all day gulping down beer and he's been sticking his nose in other people's business.

   • 2017, Charles Dickens, Grzegorz Kulik, transl., Godniŏ pieśń [A Christmas Carol]‎, 1 edition, Opole: Silesia Progress, →ISBN, page 20:

     - To niyma moja sprawa - ôdpedzioł Scrooge.

     "That is none of my business," said Scrooge.

   • 2018, Waldemar Szymczyk, editor, 9292‎, →ISBN, archived from the original on 12 November 2022, page 116:

     Dla rozstrzygania poważnych spraw w tej szkole nie znajduje się czasu.

     We won't be able to find time for taking care of serious issuess in this school.

2. (law) case (legal proceeding) [+ przeciwko (dative) = against whom]
   • 2019–2020, Waldemar Szymczyk, editor, Pōnbōczkowi Świyczka‎, →ISBN, archived from the original on 12 November 2022, page 15:

     SYNDZIA: Sprawa przeciwko Alojzemu Suchankowi, oskarżonemu o to, że będąc obywatelem polskim, […]

     JUDGE: The case against Alozja Suchanek, accused of being a Polish citizen, […]

3. (literary) cause (difficult, important, or lofty task)
   • 2014, Waldemar Szymczyk, editor, Freedland‎, →ISBN, archived from the original on 30 November 2021, page 29:

     Agencja Bezpieczeństwa Wewnyntrznego chce mieć wszystko pod kontrolom, to nie ino nasza ślonsko sprawa.

     The Agency of Internal Security wants to have everything under control, that's just not our Silesian cause.

• sprawa in silling.org