चित्र

See also: चतुर्, चैत्र, चतुर, and चूतर

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit चित्र (citrá).

Pronunciation

(Delhi Hindi) IPA^(key): /t͡ʃɪt̪.ɾᵊ/
Audiol (file)

Noun

चित्र • (citra) m (Urdu spelling چتر‎)

picture
चित्र दीवार पे लटक रहा है।
citr dīvār pe laṭak rahā hai.
The picture is hanging on the wall.
photograph
यह चित्र को परिवर्द्धित करना पड़ेगा।
yah citr ko parivarddhit karnā paṛegā.
This photograph has to be enlarged.

Synonyms: तस्वीर (tasvīr), फ़ोटो (foṭo)
painting
यह चित्र मेरी आँखों गड़ गया।
yah citr merī ā̃khõ gaṛ gayā.
This painting attracted my eyes.
figure, graphic

Declension

Declension of चित्र (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	चित्र citra	चित्र citra
oblique	चित्र citra	चित्रों citrõ
vocative	चित्र citra	चित्रो citro

Derived terms

चित्रकार (citrakār)

References

Bahri, Hardev (1989), “चित्र”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.
Platts, John T. (1884), “चित्र”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.

Marathi

Etymology

Borrowed from Sanskrit चित्र (citra).

Pronunciation

IPA^(key): /t͡ɕit̪.ɾə/

Noun

चित्र • (citra) n

Declension

Declension of चित्र (citra)
direct singular	चित्र citra
direct plural	चित्रे, चित्रं citre, citra
	singular	plural
nominative	चित्र citra	चित्रे, चित्रं citre, citra
oblique	चित्रा- citrā-	चित्रां- citrāN-
dative	चित्राला citrālā	चित्रांना citrāNnā
ergative	चित्राने citrāne	चित्रांनी citrāNni
instrumental	चित्राशी citrāśi	चित्रांशी citrāNśi
locative	चित्रात citrāt	चित्रांत citrāNt
vocative	चित्रा citrā	चित्रांनो citrāNno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Dative Note: -स (-sa) is archaic. -ते (-te) is limited to literary usage. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of चित्र
	masculine object		feminine object		neuter object		oblique
	singular	plural	singular	plural	singular^*	plural
singular subject	चित्राचा citrāċā	चित्राचे citrāce	चित्राची citrāci	चित्राच्या citrāca	चित्राचे, चित्राचं citrāce, citrāċa	चित्राची citrāci	चित्राच्या citrāca
plural subject	चित्रांचा citrāNċā	चित्रांचे citrāNce	चित्रांची citrāNci	चित्रांच्या citrāNca	चित्रांचे, चित्रांचं citrāNce, citrāNċa	चित्रांची citrāNci	चित्रांच्या citrāNca
^* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

Derived terms

चित्रकला (citraklā, “painting, drawing”) (the subject)
चित्रकार (citrakār, “painter”)
चित्रपट (citrapaṭ, “cinema”)

References

Berntsen, Maxine, “चित्र”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies, 1982-1983.
Molesworth, James Thomas (1857), “चित्र”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press

Nepali

Etymology

Borrowed from Sanskrit चित्र (citrá).

Pronunciation

IPA^(key): [t͡sit̪rʌ]

Phonetic Devanagari: चित्र

Noun

चित्र • (citra)

picture, drawing
figure, design

Nihali

Noun

चित्र (citra)

deer

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

ᬘᬶᬢ᭄ᬭ (Balinese script)
চিত্ৰ (Assamese script)
চিত্র (Bengali script)
𑰓𑰰𑰝𑰿𑰨 (Bhaiksuki script)
𑀘𑀺𑀢𑁆𑀭 (Brahmi script)
𑌚𑌿𑌤𑍍𑌰 (Grantha script)
ચિત્ર (Gujarati script)
ਚਿਤੑਰ (Gurmukhi script)
ꦕꦶꦠꦿ (Javanese script)
ចិត្រ (Khmer script)
ಚಿತ್ರ (Kannada script)
ຈິຕ຺ຣ (Lao script)
ചിത്ര (Malayalam script)
𑘓𑘱𑘝𑘿𑘨 (Modi script)
ᢋᢈᢐᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
ᢜᡳᢠᡵᠠ (Manchu script)
စိတြ (Burmese script)
𑦳𑧒𑦽𑧠𑧈 (Nandinagari script)
𑐔𑐶𑐟𑑂𑐬 (Newa script)
ଚିତ୍ର (Oriya script)
ꢗꢶꢡ꣄ꢬ (Saurashtra script)
𑆖𑆴𑆠𑇀𑆫 (Sharada script)
𑖓𑖰𑖝𑖿𑖨 (Siddham script)
චිත්ර (Sinhalese script)
చిత్ర (Telugu script)
จิตฺร (Thai script)
ཙི་ཏྲ (Tibetan script)
𑒔𑒱𑒞𑓂𑒩 (Tirhuta script)

Etymology

From Proto-Indo-Iranian *čitrás (“bright, clear, conspicuous”), from Proto-Indo-European *kʷit-ró-s, from *kʷey-, *ḱew- (“bright, burning”). Cognate with Avestan 𐬗𐬌𐬚𐬭𐬀‎ (ciθra, “shining”), Middle Persian 𐭰𐭧𐭫𐭪𐭩‎ (čihrag, “face”) (whence Persian ‎ (čehre) and Turkish çehre (“face”)).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /t͡ɕit.ɾɐ́/

(Classical) IPA^(key): /ˈt͡ɕit̪.ɾɐ/

Adjective

चित्र • (citra)

bright, conspicuous, visible, clear, loud, distinguished, excellent, brilliant
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 01.115.01
  
  citráṃ devā́nām úd agād ánīkaṃ
  cákṣur mitrásya váruṇasya agnéḥ
  ā́prā dyā́vāpr̥thivī́ antárikṣaṃ
  sū́rya ātmā́ jágatas tasthúṣaś ca
  The brilliant face of the gods has arisen, the eye of Mitra, Varuṇa, and Agni; he has filled heaven, earth, and the space between: the Sun is the life-breath of both the moving and the still.

variegated, spotted, speckled, manifold, various
extraordinary, strange, wonderful, surprising

Declension

Masculine a-stem declension of चित्र (citrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चित्रः citráḥ	चित्रौ citraú	चित्राः / चित्रासः¹ citrā́ḥ / citrā́saḥ¹
Vocative	चित्र cítra	चित्रौ cítrau	चित्राः / चित्रासः¹ cítrāḥ / cítrāsaḥ¹
Accusative	चित्रम् citrám	चित्रौ citraú	चित्रान् citrā́n
Instrumental	चित्रेण citréṇa	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रैः / चित्रेभिः¹ citraíḥ / citrébhiḥ¹
Dative	चित्राय citrā́ya	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Ablative	चित्रात् citrā́t	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Genitive	चित्रस्य citrásya	चित्रयोः citráyoḥ	चित्राणाम् citrā́ṇām
Locative	चित्रे citré	चित्रयोः citráyoḥ	चित्रेषु citréṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of चित्रा (citrā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चित्रा citrā́	चित्रे citré	चित्राः citrā́ḥ
Vocative	चित्रे cítre	चित्रे cítre	चित्राः cítrāḥ
Accusative	चित्राम् citrā́m	चित्रे citré	चित्राः citrā́ḥ
Instrumental	चित्रया / चित्रा¹ citráyā / citrā́¹	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्राभिः citrā́bhiḥ
Dative	चित्रायै citrā́yai	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्राभ्यः citrā́bhyaḥ
Ablative	चित्रायाः citrā́yāḥ	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्राभ्यः citrā́bhyaḥ
Genitive	चित्रायाः citrā́yāḥ	चित्रयोः citráyoḥ	चित्राणाम् citrā́ṇām
Locative	चित्रायाम् citrā́yām	चित्रयोः citráyoḥ	चित्रासु citrā́su
Notes	¹Vedic

Neuter a-stem declension of चित्र (citrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चित्रम् citrám	चित्रे citré	चित्राणि / चित्रा¹ citrā́ṇi / citrā́¹
Vocative	चित्र cítra	चित्रे cítre	चित्राणि / चित्रा¹ cítrāṇi / cítrā¹
Accusative	चित्रम् citrám	चित्रे citré	चित्राणि / चित्रा¹ citrā́ṇi / citrā́¹
Instrumental	चित्रेण citréṇa	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रैः / चित्रेभिः¹ citraíḥ / citrébhiḥ¹
Dative	चित्राय citrā́ya	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Ablative	चित्रात् citrā́t	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Genitive	चित्रस्य citrásya	चित्रयोः citráyoḥ	चित्राणाम् citrā́ṇām
Locative	चित्रे citré	चित्रयोः citráyoḥ	चित्रेषु citréṣu
Notes	¹Vedic

Noun

चित्र • (citrá) n

shiny object, jewel, ornament, picture

Declension

Neuter a-stem declension of चित्र (citrá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चित्रम् citrám	चित्रे citré	चित्राणि / चित्रा¹ citrā́ṇi / citrā́¹
Vocative	चित्र cítra	चित्रे cítre	चित्राणि / चित्रा¹ cítrāṇi / cítrā¹
Accusative	चित्रम् citrám	चित्रे citré	चित्राणि / चित्रा¹ citrā́ṇi / citrā́¹
Instrumental	चित्रेण citréṇa	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रैः / चित्रेभिः¹ citraíḥ / citrébhiḥ¹
Dative	चित्राय citrā́ya	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Ablative	चित्रात् citrā́t	चित्राभ्याम् citrā́bhyām	चित्रेभ्यः citrébhyaḥ
Genitive	चित्रस्य citrásya	चित्रयोः citráyoḥ	चित्राणाम् citrā́ṇām
Locative	चित्रे citré	चित्रयोः citráyoḥ	चित्रेषु citréṣu
Notes	¹Vedic

Related terms

केतु (ketú)

Descendants

Maharastri Prakrit: 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (citta)
Paisaci Prakrit:
- Punjabi: ਚਿੱਤਾ (cittā, “leopard, panther”), ਚਿੱਤਰਾ (cittarā)
Pali: citta
Sauraseni Prakrit: 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢 (citta)
→ Assamese: চিত্ৰ (sitro)
→ Bengali: চিত্র (citro)
→ Hindi: चित्र (citra)
→ Malay: citra
- Indonesian: citra
→ Marathi: चित्र (citra)
→ Nepali: चित्र (citra)

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.