za

za

1. (international standards) ISO 639-1 language code for Zhuang.

Shortened from pizza.

• 'za

• IPA^(key): /zɑː/
• Rhymes: -ɑː

za (countable and uncountable, plural zas)

1. (US, Canada, slang, 1970s, 1980s) Pizza.
   • 1994, Sara Borins, The Real Guide to Canadian Universities, →ISBN, page 130:

     In fact, not ordering a SUB or ZA (pizza) is almost impossible since places to eat in Sackville include Subway (subs), Ed's (subs), Joey's (subs and za), Pizza Delight (mostly za), The Snack Shop (subs and za) and One Plus One (subs and za).

   • 2006, Lee Simon, The restaurant dream?: an inside look at restaurant development, from concept to reality, →ISBN, page 44:

     But Chris, using some of his dated terminology, insisted that he wanted "za" for dinner. Back when Chris was a youngster in college, "za" was short for pizza--as if pizza were a lengthy word needing abbreviating.

   • 2010, Jim Butcher, Turn Coat:

     They call me the Za-Lord.

• IPA^(key): /zə/
• Rhymes: -ə

za

1. Nonstandard spelling of the, mimicking foreign accents.

   Synonym: ze

• (General American) IPA^(key): /zə˧˥/, /zɑ˧˥/

za

1. An expression of surprise or confusion; compare wha, huh, eh.
   • 2022 May 11, Dan Shive, El Goonish Shive (webcomic), Comic for Wednesday, May 11, 2022:

     "Really, the best evidence that Liam was under mind control is that everyone here is still alive." "Za?"

• AZ, az, az-

Inherited from Old Czech za, from Proto-Slavic *za.

• IPA^(key): [ˈza]

• audio

  (file)

za (+ accusative)

1. behind (movement) (to a place behind)

   Schoval jsem se za auto. ― I hid behind the car.

   sednout si za volant ― to sit down behind the wheel

2. by (to grab by, to take by) (denotes the object being grabbed)

   Smím tě vzít za ruku? ― Can I hold your hand?

3. in (time taken) (after time elapsed)

   Sejdeme se tady za dvě hodiny. ― Let's meet back here in two hours.

   Za celou dobu, co jsem ji znala, se ani nepodívala na jiného chlapa. ― For as long as I've known her, she never even looked at another man.

4. for (amount accumulated during a certain period)

   údaje za leden 2022 ― data for January 2022

5. for (in exchange of / in return for) (e.g. price)

   Kolik dolarů dostanu za 100 korun? ― How many dollars will I get for 100 crowns?

6. for (struggle/fight for)

   boj za nezávislost ― struggle for independence

7. on behalf of, for

   za vládu ― on behalf of the government

8. (responsible) for

   Kdo za to odpovídá? ― Who is responsible for that? / Who is behind that?

9. for (apologize for / grateful for)

   Se omlouvám za to, co jsem včera řekl. ― I apologize for what I said yesterday.

   Jsem vděčný za příležitost. ― I'm grateful for the opportunity.

10. for, in favor of

    Je za trest smrti. ― He is in favor of the death penalty.

11. as (consider as, recognize as)

    Pokládali jsme ho za přítele ― We considered him a friend

12. per

    100 km za hodinu ― 100 km per hour

za (+ instrumental)

1. behind, beyond (location)

   Zahrada je za domem. ― The garden is behind the house.

2. after

   Běžel za ním. ― He ran after him.

   Pojď za mnou. ― Follow me. (Come after me).

   den za dnem ― day after day

3. behind (figuratively: in support)

   Všichni stojíme za vámi. ― We're all behind you.

4. behind (indicating the cause)

   Ona je za tím vším? ― She is behind all this?

za (+ genitive)

1. during (during the time of)

   Brali jsme se za války. ― We got married during the war.

   Telefonovala za jízdy. ― She was talking on the phone while she was driving.

• před (space science)

• za in Příruční slovník jazyka českého, 1935–1957
• za in Slovník spisovného jazyka českého, 1960–1971, 1989

za

1. (obsolete, music) solfège syllable formerly used to represent B flat

• ğa (alternative orthography)

From Latin iam. Compare Italian già.

za

1. already

   Synonym: biel

• dizà
• bielzà

• Bantu, cf. Isanzu -za 'to come'

• IPA^(key): /dza/

za

1. to come

   Synonym: botcho

za

1. cloud

za

1. Rōmaji transcription of ざ
2. Rōmaji transcription of ザ

za

1. sauce, curry, gravy, stew

• sa (obsolete)

From Proto-Slavic *za.

• IPA^(key): /za/

za

1. (with accusative) for

   Žarim za nowy kompjuter. ― I’m saving for a new computer.

   Mam list za tebje. ― I have a letter for you.

   Wóna jo za amt kandiděrowała. ― She ran for an office.

   Něnto pokuśim za swóje zmólki. ― I’m paying for my mistakes now.

   Ja som raz za njogo źěłał. ― I used to work for him.

   Smej awto za 200 euro kupiłej. ― We bought a car for 200 euros.

   Za ten lětny cas jo južo pśeliš górucy. ― It’s already too hot for this time of year.

2. (with accusative) in (after a period of time)

   Buźom tam za pěś minuty. ― I’ll be there in five minutes.

3. (with accusative) behind (goal-oriented)

   Wón jo šeł za dom. ― He went behind the house.

4. (with instrumental) behind (stationary location)

   Wón stoj za domom. ― He’s standing behind the house.

za

1. Nonstandard spelling of zā.
2. Nonstandard spelling of zǎ.
3. Nonstandard spelling of zá.

• Transcriptions of Mandarin into the Latin script often do not distinguish between the critical tonal differences employed in the Mandarin language, using words such as this one without indication of tone.

• z̄ǎ (obsolete)

• IPA^(key): /zǎ/

zǎ

1. tree
2. wood
3. stick
4. firewood

• Andrews, Enriqueta (1950) Vocabulario otomí de Tasquillo, Hidalgo‎ (in Spanish), México, D.F.: Instituto Lingüístico de Verano, pages 40, 46, 63, 70
• Hernández Cruz, Luis; Victoria Torquemada, Moisés (2010) Diccionario del hñähñu (otomí) del Valle del Mezquital, estado de Hidalgo (Serie de vocabularios y diccionarios indígenas “Mariano Silva y Aceves”; 45)‎ (in Spanish), second edition, Instituto Lingüístico de Verano, A.C., page 397

From Proto-Bantu *-jìja.

-za

1. (intransitive) to come

This verb needs an inflection-table template.

Clipping of ezà

• IPA^(key): /zà/

zà (plural zàzhì)

1. Alternative form of ezà (“person; individual”)

Inherited from Proto-Slavic *za. First attested in the 14th century.

za

1. Denotes location where an action is directed toward [+accusative]
   • 1463-1465, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎, Jan Rozwadowski, published 1901, page w. 448:

     Geszthly... vethknye sza nadrą kapyczą

2. Denotes movement to a location behind something behind [+accusative]
   • after 1512, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 820:

     Vzyąly (pro zvyązaly) yemu rącze opak albo za szye

     Zwią[za]li jemu ręce opak albo za sie

3. Denotes general location by, at [+accusative]
   • after 1512, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 630:

     Yze spadl stolcza vznak za drzvy

     Iże spadł z stolca wznak za drzwi

4. Denotes distance behind [+accusative]
   • Fifteenth century, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, Ludwik Bernacki, published 1930, IV Reg 20, page 11:

     Naywodl cyen pan po tich rzøtkoch, gymysz ivsz bil sstøpyl na orloiv Achasowu zasyø za dzesyøcz slopyenyow (retrorsum decem gradibus)

     Nawiodł cień Pan po tych rządkoch, jimiż już był zstąpił na orłoju Achasowu zasię za dzesięć słopieniow (retrorsum decem gradibus)

5. Denotes location of grabbing or contact by [+accusative]
   • 1405, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. IV, Roty kaliskie, published 1974:

     Yaco Yan... rwal gi sza wlosi

6. Denotes how long an action occurs for [+accusative]
   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎, page cv 41:

     Taco tih crolew [syn boży żądnie tam] o chacal, ize za trinadesce dny ot narodena gih […]

     Tako tych krolew [Syn Boży żądnie tam]o czakał, iże za trzynadzieście dni ot narodzenia jich […]

7. Denotes length after which an action will begin in [+accusative] or [+instrumental]
   • 1408, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. III, Roty kościańskie, number 376, Henryk Kowalewicz i Władysław Kuraszkiewicz, published 1967:

     Jaco Potrasz Iandrzeya ne wranczil do pana santoczskego w pancz grziwen, ale za dve nedzeli na postauene

     Jako Piotrasz Jędrzeja nie wręczył do pana Sątocskiego w pięć grzywien, ale za dwie niedzieli na postawienie

8. Denotes position in time relative to a certain moment before
   • 1464, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Władysław Wisłocki, published 1877-1881:

     Ale ya thesch mlodzyenyecz we szyrzoda wthora za Popyelecz przed obyadem pyszma dokonal

9. Denotes frequency of payment for; per [+accusative]
   • 1448–1450, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Franciszek Piekosiński, published 1895, page 47:

     Aby... pyenyądzi szwych poszyczayącz, nye wyączey za kaszdy thydzen (pro qualibet septimana) wszącz myely, nyszly tylko geną qwartą

     Aby... pieniędzy swych pożyczając, nie więcej za każdy tydzień (pro qualibet septimana) wziąć mieli, niżli (czy niźli) tylko jeną kwartę

10. With an ordinal number; denotes which time in a sequence; for the _ time [+accusative]

    Synonym: po

    • Fifteenth century, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎, Franciszek Piekosiński, published 1895, page 58:

      Acz... w lesye drwa kv swemv poszythkv rąbal, ten, czyg lyas gest, za pyrwe ma wzącz syekyrą, za wtore syekyrą, plascz y suknya, za trzecze woly abo konye ma wzącz

11. Used in verb government [+accusative] or [+instrumental]
12. Denotes benefactive action for [+accusative] or [+instrumental]
    • (Can we date this quote?) Bogarodzica dziewica. Analiza tekstu, treści i formy‎, Józef Birkenmajer, published 1937, page CE:

      O swyathy Voczyesze..., prosz sza nasz gospodna

13. Denotes function or similarity as; for
    • beginning of the 15th century, Kazania gnieźnieńskie‎, page 5a:

      Tako isczy Rymane szøcz gy ony sza boga bily mely

    • after 1512, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎, page 109:

      Od tego tako omdlal, yze owscheya za marthwe (quasi mortuus) lyezal

      Od tego tako omdlał, iże owszeją za martwe (quasi mortuus) leżał

14. Denotes cost for [+accusative]
    • 1387, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. I, Roty poznańskie, number 22, published 1959:

      Jaco ten scot, czso gy ranczil Prandotha Maczeyewy, ten stal za szecz grziwen

      Jako ten skot, czso ji ręczył Prędota Maciejewi, ten stał za szeć grzywien

15. Denotes replacement with, for [+accusative]
    • End of the 14th century, Ludwik Bernacki, editor, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki‎, published 1939, page 108:

      Za to (pro eo), by mø mylowaly, wwloczyly sø mne

      Za to (pro eo), by mię miłowali, uwłoczyli są mnie

16. Denotes cause because of [+accusative] or [+instrumental]
    • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎, page cr 17:

      S taynego sircha [strumienie gor]skich slez za grehi uilige

      Z tajnego sirca [strumienie gor]skich słez za grzechy wylije

17. Denotes manner [+accusative] or [+instrumental]
    • 1448–1450, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Franciszek Piekosiński, published 1895, page 46:

      Abi nygeden... zemyenyn... kostek nye gygral na pozyczki..., yano tylko za pyenyądze gothowe (pecunia pro parata)

      Aby nijeden... ziemienin... kostek nie jigrał na pożyczki..., jano tylko za pieniądze gotowe (pecunia pro parata)

18. Denotes aim or goal for [+accusative]
    • End of the 14th century, Ludwik Bernacki, editor, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki‎, published 1939, page Ath 36:

      Genze cyrpal gest za zbawyenye nasze (pro salute nostra)

      Jenże cirpiał jest za zbawienie nasze (pro salute nostra)

19. Denotes position behind something behind [+instrumental]
    • 1403, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V, A. Roty gnieźnieńskie, s. 76-274, Henryk Kowalewicz and Władysław Kuraszkiewicz, published 1981:

      Yaco Jarochna... rosipala copcze s prawem vsute a za timi kopczi vczinila dwadzeszcza grziwen scodi Zacharzewi, poszegwszi domi y dzena

20. Denotes the leader or causer of an action
    • 1398, Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi‎, Biblioteka Warszawska, published 1841, page 1861:

      Tedi poslali comornika hy vosnego... prossącz gych prze bok, aby gim othpuscili przissangą hy kgnew pirwey, nisli posli hy ius copczi począti snamonowacz za nimi

21. Denotes connection with someone with [+instrumental]
    • End of the 14th century, Ludwik Bernacki, editor, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki‎, published 1939, page 62,8:

      Przistala iest dusza moia za tobø (adhaesit... post te)

      Przystała jest dusza moja za tobą (adhaesit... post te)

22. Denotes when something occurs at, during [+instrumental] or [+genitive]
    • 1404, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎, Romuald Hube, published 1888, page 118:

      Iacom Maczeya ne szyndowal swym pomocznykem za dnem any za noczø korzystnø rzeczø

23. based on [+instrumental]
    • 1402, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎, Romuald Hube, published 1888, page 101:

      Eze Groth yma trzi grziwni y osm groszi na Cusszowey czøsczi y za nim szedzi i plat yemu ma placzicz

24. Denotes actions occurring alongside other actions [+instrumental]
    • 1424, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. III, Roty kościańskie, number 1064, Henryk Kowalewicz i Władysław Kuraszkiewicz, published 1967:

      Iaco kedy *nyeprzyeczele byezeli w zemya a [a] sskodzyly zemyą a kyedy pan Barthoss byezal za pogonem..., tedy nye slal do domv pana Gila, aby byezal za nyeprzyaczelmy

      Jako kiedy nieprzyjaciele bieżeli w ziemię a [a] szkodzili ziemię a kiedy pan Bartosz bieżał za pogonem..., tedy nie słał do domu pana Gila, aby bieżał za nieprzyjacielmi

25. Denotes object of payment for work [+instrumental]
    • End of the 14th century, Ludwik Bernacki, editor, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki‎, published 1939, page Ann 7:

      Napelneny pyrzwey, za chlebmy sø se posadzely (pro panibus se locaverunt I Reg 2, 5)

      Napełnieni pirzwej, za chlebmi są sie posadzieli (pro panibus se locaverunt I Reg 2, 5)

26. Denotes an accompanying object
    • 1402, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. IV, Roty kaliskie, published 1974:

      Kedi[by] mi ne dal tego lista, tedibi mi swog mal na sø dacz sza swø peczanczø

za

1. The meaning of this term is uncertain.
   • 1398, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. I, Roty poznańskie, number 381, published 1959:

     Yssze Marczin ne odmouil Yana szoltisa od rok za swego pana za Wolwrama

     Iże Marcin nie odmowił Jana sołtysa od rok za swego pana za Wolframa

za

1. interrogative particle: introduces a yes-no question

   Synonym: azali

   • 1463-1465, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią]‎, Jan Rozwadowski, published 1901, page w. 82:

     Wstan, mystrzv, othpovyecz, gyesthly vmyesz. Za po polskv nye *roszvnyesz?

2. Combines with interrogatigives to mean what kind (of).
   • 992—1573, Wyroki sądów miejskich czyli ortyle, volume 6, s.19-145, Wacław Aleksander Maciejowski, published 1858, page 26:

     Czo za prawo myedzy thema dwema?

• Polish: za

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “za”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish za, from Proto-Slavic *za. First attested in the 14th century.[1]

• IPA^(key): /za/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -a
• Syllabification: za

za

1. behind, beyond, after denotes location [+instrumental]

   Dzieci schowały się za murem. ― The children hid behind the wall.

   Skręć w prawo tuż za restauracją. ― Turn right just after the restaurant.

2. behind indicates the cause of something

   Ciekawe, co kryje się za jej dziwnym zachowaniem. ― I wonder what's behind her strange behaviour.

3. for, in favour of [+instrumental]

   Jestem za strajkiem. ― I am in favour of the strike.

   Czy ona jest za naszym pomysłem? ― Is she for our idea?

4. after later in time or sequence [+instrumental]

   godzina za godziną ― hour after hour

   Synonym: po

5. behind, beyond denotes movement [+accusative]

   Wyjeżdżamy za granicę na kilka dni. ― We're going abroad for a few days. (literally, “We're going beyond the border for a few days.”)

6. by denotes the object being grabbed [+accusative]

   Trzymać kogoś za rękę. ― To hold someone by the hand.

7. in, to with time constructions [+accusative]

   Za miesiąc będę miał 25 lat. ― In a month I'll be 25 years old.

   za pięć szósta ― five (minutes) to six

8. for, in return for [+accusative]

   On był wdzięczny za naszą pomoc. ― He was grateful for our help.

   Ile zapłaciłeś za to? ― How much did you pay for this?

9. in, during [+genitive]

   za starych czasów ― in the olden days

   za królowej Wiktorii ― during Queen Victoria's reign

za (not comparable)

1. too, overly

   Ta koszula jest dla mnie za mała. ― This shirt is too small for me.

   Synonym: zbyt

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), za is one of the top 10,355 most used words in Polish, appearing 170 times in scientific texts, 192 times in news, 226 times in essays, 412 times in fiction, and 336 times in plays, totaling 1336 times, making it the 30th most common word in a corpus of 500,000 words.[2]

• za in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• za in Polish dictionaries at PWN
• “ZA_I”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.07.2009
• “ZA_II”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.07.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807-1814), “za”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “za”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “za”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 6

From Proto-Bantu *-jìja.

-za (infinitive kūza, perfective -je)

1. to come

Both the present and perfective stems cause the preceding vowel to be lengthened.

From Proto-Slavic *za.

• IPA^(key): /za/

za (Cyrillic spelling за)

1. (+ accusative case) for (expressing a reason)

   glasati za nekoga ― to vote for somebody

   prodati nešto za 100 dolara ― to sell something for a hundred dollars

   platiti za radoznalost ― to pay for one's curiosity

   bojati se za nekoga ― to fear for somebody

   doći kući za praznike ― to come home for holiday season

2. (+ instrumental case) behind, in back of, at (without change of position, answering the question gdjȅ/gdȅ)

   Idi za mnom. ― Follow me. (Go behind me.)

   sjediti/sedeti za stolom ― to sit at the table

3. (+ genitive case) during

   za dana ― during the day, during daylight

   za života ― during one's life

   za vr(ij)eme rata ― during the war

4. (+ accusative case) to, toward

   cesta za Beč ― the road to Vienna

   putovati za Beč ― to travel to Vienna

5. (+ accusative case) in (in expressions with time)

   doći opet za nekoliko dana ― to come back in a few days

   pretrčati 100 metara za 9 sekundi ― to run 100 meters in 9 seconds

6. (+ accusative case) by

   uzeti za ruku ― to take by the hand

   uhvatiti za ruku ― to grab by the arm

   vući za uši ― to pull by the ears

7. (+ accusative case) for, as (with verbs denoting naming, appointing, declaring, considering etc)

   postaviti nekoga za preds(j)ednika ― to appoint somebody a president

   držati nekoga za pametnog čov(j)eka ― to consider somebody a smart person

8. (+ instrumental case) after

   jedan za drugim ― one after another

   praviti grešku za greškom ― to make one error after another; to make errors repeatedly

   ponovite za mnom ― repeat after me

9. (+ instrumental case) for

   tugovati za nekim ― to grieve for somebody

   čeznuti za srećom ― to yearn for happiness

   Ljudi koji svakodnevno imaju potrebu za čokoladnim stvarima ― People who have a daily need for chocolate stuff

   Često se misli da je želja za određenom vrstom hrane psihološke prirode. ― It is often thought that the desire for certain type of food is of psychological nature.

From Late Latin thia, from Ancient Greek θεία (theía).

za

1. aunt

• tzitzi
• zu

From Proto-Slavic *za.

• IPA^(key): /za/

za

1. (with genitive) This term needs a translation to English. Please help out and add a translation, then remove the text {{rfdef}}.
2. (with instrumental) behind (stationary)
3. (with instrumental) after, following (in time)
4. (with accusative) behind (motion to)
5. (with accusative) for

• “za”, in Slovarji Inštituta za slovenski jezik Frana Ramovša ZRC SAZU, portal Fran

za (¡za!)

1. (usually said to an animal) scat, get out of here

• “za”, in Diccionario de la lengua española, Vigésima tercera edición, Real Academia Española, 2014

za

1. Romanization of 𒍝 (za)

za

1. N class inflected form of -a (plural only).

From Proto-Kuki-Chin *yan, from Proto-Sino-Tibetan *b-r-gya.

za

1. hundred

• Zomi Ordbog based on the work of D.L. Haokip

From Proto-Bantu *-jìja.

• IPA^(key): [z̥a̤]

-za

1. (intransitive) to come

This verb needs an inflection-table template.

• -zama

From Proto-Kuki-Chin *yan, from Proto-Sino-Tibetan *b-r-gya.

za

1. hundred

• Lukram Himmat Singh (2013) A Descriptive Grammar of Zou, Canchipur: Manipur University

From Proto-Bantu *-jìja.

IPA^(key): /za/

-za

1. (intransitive) to come

• -zama

• C. M. Doke; B. W. Vilakazi (1972), “za”, in Zulu-English Dictionary, →ISBN: “za”